Biekorf. Jaargang 75
(1974)– [tijdschrift] Biekorf– Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 85]
| |
Armendissen in het dekenaat Roeselare onder het oude bisdom Doornik
| |
[pagina 86]
| |
kapelaan en scholaster. Hij was de verantwoordelijke voor het opstellen en invullen van de taxatielijsten in zijn dekenaat | |
Inkomen van de armendissen 1455NB. Bij elke parochie staat de titelheilige en de kerkelijke patroon (begever van het pastoraal beneficie) aangeduid, alsook de naam van de pastoor (titularis) en desgevallend van zijn residerende plaatsvervanger (mercenarius). Voor een aantal plaatsen brengt deze lijst de naam van de oudste bekende pastoor van de parochie. P. = patronaat. - B. = pastoor titularis. - W. = waarnemend pastoor. - D. = Inkomen armendis. | |
RoeselareSint-Michiel. - P. De abt van Zonnebeke. B. Meester Boudewijn Simons (Balduinus Symonis), door de hertog ontlast van residentie. - W. Heer Jan Mulle. D. Jaarlijks ca. 480 pond par. (40 pond gr.) komend uit renten, cijnzen en andere goederen. - In 1455 bedraagt het inkomen van het lokale gasthuis voor passanten slechts 100 pond parisis. | |
TieltSint-Pieter. - P. Het kapittel van Harelbeke, B. Twee pastoraten. Eerste portie: meester Victor Hagenin. Tweede portie: heer Jan de Corte, ontlast van residentie door privilege van de universiteit van Keulen. - W. Meester Petrus Perths. D. Vóór de Gentse oorlog had de armendis uit renten e.a. een in komen van ca. 232 pond parisis. | |
PittemO.L. Vrouw. - P. De Heer van Pittem. B. Meester Lieven Maerscalc, ontlast van residentie bij bisschoppe lijk privilege. - W. Meester Gerardus ex Vinea (van of uten Wyngaerde). D. Inkomen vóór de oorlog: 60 pond parisis. | |
IzegemSint Hilonius. - P. De abt van Sint-Maartens (Doornik). B. Heer Petrus (Leonius) de Grise. Ontlast van residentie. D. 48 pond parisis. | |
IngelmunsterSint-Amand. - P. Het kapittel van Harelbeke. B. Heer Georgius Cousin. D. Inkomen niet ingevuld. | |
HoogledeSint-Amand. - P. De abt van Saint-Amand-en-Pévèle. B. Heer Andreas Baert. - W. Heer Petrus Staessins. D. Inkomen niet ingevuld. | |
EmelgemSint-Pieter. - P. De abt van Sint-Maartens (Doornik). | |
[pagina 87]
| |
B. Heer Jan de Grave. - W. Bartholomeus de Altari (van den Autare?). D. Ongeveer 20 pond parisis. | |
MeulebekeSint-Amand. - P. Het kapittel van Harelbeke. B. Meester Ghiselbertus Karoly, ontlast van residentie. - W. (naam ontbreekt). D. Inkomen niet ingevuld (wegens de oorlogen). | |
OostrozebekeSint-Amand. - P. De abt van Ename (vroeger de abdis van Montreuilsur-mer, Pas de Calais). B. Heer Egidius Colins. D. Inkomen niet ingevuld (wegens de oorlogen). | |
AarseleSint-Maarten. - P. De abt van Lobbes (abbas de Lobusch) bij Thuin (Henegouwen). B. Heer Jacobus Witaert, niet residerend. - W. naam ontbreekt. D. Vóór de oorlogen: 24 pond parisis. | |
MoorsledeSint-Maarten. - P. Deken en kapittel van Doornik. B. Heer Augustinus Veranneman. - W. Heer Karel Vitse. D. 79 pond parisis. - Het lokale gasthuis ten Bundere had alsdan een inkomen van 48 pond parisis. De kapelnij van dit gasthuis wordt vanouds op 20 pond 12 schellingen par. getaxeerd. De kapelaan, meester Johannes Dochoys, is hier ontlast van residentie door de deken en het kapittel van Terwaan. | |
KoolskampSint-Maarten. - P. Het kapittel van Harelbeke. B. Heer Daniel van Baelberghe. D. Zes pond parisis. | |
StadenSint-Jan Baptist. - P. Deken en kapittel van Doornik. B. Meester Johannes Strier. D. 60 pond parisis. | |
Egem
| |
RumbekeSint-Pieter en Paulus. - P. De abt van Sint-Bertijns (Saint-Omer). B. Meester Johannes de Neuvillette, ontlast van residentie bij privilege van de hertog; hij was raadsheer aan het Hof en werd in 1462 deken van het O.L. Vrouwkapittel te Kortrijk. - W. Heer Hilarius Pipe. D. Inkomen niet ingevuld. | |
[pagina 88]
| |
OekeneSint-Maarten. - P. De abt van Sint-Bertijns (Saint-Omer). B. Heer Johannes Hellinc. D. 14 pond parisis. | |
GrammeneSint-Jan Baptist. - P. De abt van Sint-Baafs te Gent. B. Heer Heinric van Eecke (Henricus de Quercu). D. Inkomen niet ingevuld. | |
Wontergem
| |
GottemSS. Maarten en Eutropius (Idropus). - P. Deken en kapittel van Doornik. B. Heer Adrianus de Hase, ontlast van residentie bij privilege van de universiteit van Leuven. - W. niet aangeduid. D. Inkomen niet ingevuld. | |
Oeselgem
| |
MarkegemSint-Amand. - P. De abt van Saint-Amand-en-Pévèle. B. Heer Willem van den Leene. D. Inkomen niet ingevuld. | |
WakkenSint-Pieter. - P. De abt van Sint-Maartens te Doornik. B. Meester Dieric Hore, opvolger van (de in okt. 1454 overleden) heer Jan Couteel (Coutereel?). D. Inkomen niet ingevuld (wegens de oorlogen). | |
Geluveld
| |
DentergemO.L. Vrouw en Sint-Stefaan. - P. Het kapittel van Doornik (administratie). B. Meester Petrus de Treckern. D. 12 pond parisis. | |
GitsSint-Jakob. - P. Deken en kapittel van Sint-Pieters te Rijsel. B. Heer Rogier van de Kerckhove (de Atrio). D. 62 pond parisis. | |
Westrozebeke
| |
[pagina 89]
| |
Sint-Bavo. - P. Deken en kapittel van Doornik. B. Heer Hillonius de Gryse. D. 20 pond parisis. | |
OostnieuwkerkeO.L. Vrouw. - P. De abt van Zonnebeke. B. Heer Movandus (?) van Roeselare (de Rollario). D. 36 schellingen parisis. | |
Beselare
| |
PassendaleSint-Audomarus. - P. De abt van Sint-Maartens te Doornik. B. Heer Jan van Haverbeke. D. 27 pond parisis. | |
KachtemSint-Jan Baptist. - P. De abt van Sint-Bertijns (Saint-Omer). B. Heer Willem (Guillermus) Mule. D. Geen armendis vermeld. | |
BeverenSint-Germanus. - P. De abt van Sint-Maartens te Doornik. B. Meester Zegher de Clerc (Sigerus Clericus), ontlast van residentie - W. Heer Anselm Veranneman. D. 32 pond parisis. | |
ArdooieSint-Maarten. - P. De abdis van Montreuil-sur-mer (Pas-de-Calais); vroeger de abt van Ename. B. Meester Johannes Angillis. D. 6 pond parisis. - (De abdis van Montreuil hief in deze parochie tienden voor een waarde van 180 pond parisis).
Uit het bovenstaande overzicht blijkt dat in 1455 in al de parochies van het dekenaat Roeselare (behalve in Kachtem?) een armendis met eigen inkomsten bestond. Een belangrijke vaststelling. Informatie over armendissen (Heiliggeest-tafels) in landelijke parochies vóór 1500 is immers zeer schaars. Het toeval wil dat, onder de 12 dekenaten van het oude bisdom Doornik, het dekenaat Roeselare nagenoeg alleen staat met zijn mededeling over armendissen. Alleen het dekenaat Seclin in Waals-Vlaanderen citeert zijn parochiale armendissen, doch zonder opgave van inkomsten, met de algemene opmerking dat de dislasten hoger liggen dan de inkomstenGa naar voetnoot(5). De dekenaten Kortrijk, Aardenburg en Oudenaarde ontbreken in het originele uitvoerige Register van taxatieGa naar voetnoot(6). | |
[pagina 90]
| |
De rapporten van de dekenaten Brugge, Gent, Doornik, Rijsel, Oudenburg, Waas en Helkijn zwijgen over armendissen: hetgeen bijzonder verrast in de overigens zeer uitvoerige rapporten van de dekenaten Doornik, Rijsel en Land van WaasGa naar voetnoot(7). Was Roeselare in 1455 het landelijk dekenaat in het uitgestrekte bisdom Doornik met de best ingerichte armendissen? Of is de vollediger beantwoording van de bisschoppelijke vragenlijst te danken aan de ijver van de bovengenoemde deken van Roeselare, Egidius Veranneman? Opmerkelijk is dat juist van een parochie uit zijn dekenaat een disrekening van vóór 1500 bewaard is gebleven. Aan de hand van de rekening 1486-1498 van de armendis van Pittem heeft V. Arickx voor het eerst een beeld kunnen tekenen van de armenzorg in een Westvlaamse landelijke parochie uit die periode. (Zie Biekorf 1950, 169-179, alsook de Geschiedenis van Pittem, 94-95, van dezelfde auteur). Het geval Pittem wettigt de hoop dat nog andere Westvlaamse parochies een stuk boekhouding van hun oude armendis mogen terugvinden. A. Viaene |
|