Eynde van den eersten Algemeynen Sendtbrief JOANNIS.
|
-
1
- Namelick, met soodanigh een geloove, dat vergeselschapt is met alles wat tot een oprecht geloove behoort. siet Cap. 4. vers 2.
-
2
- Dat is, de ware ende beloofde Messias. Siet Ioan. 20. vers 31.
-
4
- D. sijne kinderen: ’t welck dewijle het soo is onder de menschen, soo bewijst d’Apostel daer mede, dat, als men Godt lief heeft, men oock alle de kinderen Godts moet lief hebben, die uyt hem geboren zijn.
-
5
- Want uyt de liefde Godts, als een oorspronck ende fonteyne, moet de liefde des naesten spruyten, ende voort komen.
-
b
- Ioan. 14.15. ende 15.10.
-
6
- Dat is, hier mede betoonen wy dat wy Godt waerlick lief hebben.
-
c
- Matth. cap. 11. versen 29, 30.
-
7
- Dat is, beswaerlick, moeijelick: ’t welck hier niet geseght en wort om aen te wijsen dat wy dese geboden hier volkomelick konnen onderhouden. siet Cap. 1. vers 8. ende 2.1. maer ten aensien van de wedergeborene, in welcker herte de Heylige Geest de geboden Godts alsoo inschrijft, dat hy met een in deselve verweckt eenen lust om deselve geerne te doen, Rom. cap. 7. vers 22. Ende het gene yemant geerne doet, dat en valt hem niet swaer, ofte moeijelick. Siet Matth. 11.30.
-
8
- D. in den geestelicken strijt tusschen den Geest der wedergeboorte ende de wereltsche begeerlickheden ende aenlockingen, waer door wy tot afwijckinge van het geloove ende overtredinge der geboden Godts worden versocht, houdt het de overhant.
-
9
- D. de oorsake van onse overwinninge, om dat het Christum omhelst, door welcken wy alles vermogen, Philip. 4.13.
-
10
- Namel. dat vergeselschapt is met al wat tot een waer geloove ge-eyscht wort: want sulck een geloof en kan niet bestaen sonder onderhoudinge van de geboden der liefde Godts en des naesten.
-
11
- De Apostel siet hier op het water ende bloet dat uyt de doorgestekene zijde Christi gevloeyt is, waer van Ioannes alleen gewagh maeckt, Ioan. 19.34, 35. ende verhaelt dat selve wederom hier, om te toonen dat daer in een verborgentheyt is, namelick, dat van hem vloeyt het water des H. Geests, waer door wy gereynight ende wedergeboren worden, ende dat door het uytstorten sijns bloets aen het kruys ons is verworven de versoeninge met Godt ende de vergevinge onser sonden. Ende is daer door vervult het gene afgebeelt was door de ceremonien des Ouden Testaments, die meest bestonden in reynigingen met water, ende bloetstortinge der beesten die geoffert wierden: alsoo dat de dit sin is, Dewijle Christus gekomen zijnde alle ’t gene door de ceremonien des Ouden Testaments afgebeelt was, in der daet vervult heeft, dat sulcks dan een klaer bewijs is, dat hy de ware Messias is.
-
12
- D. hy is gekomen om niet alleen de weldaet der wedergeboorte ofte der reyniginge onser verdorvene nature, maer oock de weldaet der rechtveerdighmakinge ofte versoeninge met Godt te samen te wege te brengen, door sijn Geest ende bloet: welcke twee weldaden van malkandren niet en worden gescheyden.
-
13
- D. de Heylige Geest getuyght in de herten der geloovige, 2.Cor. 1.22. Ephes. 1.13.
-
14
- D. de leere des Euangeliums, dat Iesus is de Christus. Welcke leere geest genaemt wort, 2.Cor. 3.6. Siet de aenteeck. aldaer.
-
15
- Dit vers, alsoo het een seer klaer getuygenisse vervat van de Heylige Drievuldigheyt, schijnt van de Arrianen uyt eenige boecken uytgelaten geweest te zijn, maer wort in meest alle Griecksche boecken gevonden ende selfs oock by vele oude ende aensienlicke Leeraers, die voor de tijden der Arrianen geleeft hebben, tot bewijs der Heylige Dryvuldigheyt daer uyt bygebracht: ende de tegenstellinge van de getuygen op der aerde vers 8. toont klaerlick dat dit vers daer wesen moet, gelijck blijckt uyt het vers 9. daer gesproken wort van dit getuygenisse Godts.
-
16
- Namel. persoonen, ende onderscheydene getuygen.
-
17
- D. geven hier van uyt den hemel een hemelsch ende Godtlick getuygenisse, aen het welck niet en mach getwijfelt worden. siet Matth. 3.16, 17. ende 17.5. Ioan. 3. vers 31. Act. 2.1, etc.
-
18
- D. de Sone Godts. siet Ioan. cap. 1. vers 1.
-
19
- Namel. persoonen. siet Matth. 3. versen 16, 17. ende 28. vers 19.
-
20
- Namelick, van wesen ende nature: die alle drie van dese sake gesamentlick ende eenerley getuygen. Een seer klaer bewijs ende getuygenisse van de Dryheyt der persoonen in het eenigh Godtlick wesen. Siet Ioan. 10.30.
-
21
- D. drie getuygen zijnder oock op der aerden die het selve getuygen.
-
22
- D. de Geest der aenneminge tot kinderen, die den geloovigen in de gemeynte hier op der aerden gegeven wort, ende het water der wedergeboorte, door welck de geloovige van hare gemeynschap met den Vader ende den Soon versekert worden, ende het bloet des Nieuwen Testaments, waer door sy verkrijgen vergevinge harer sonden, ende versoeninge met Godt. Andere verstaen door den Geest, de leere des Euangeliums, ende door het water, het Sacrament des Doops, ende door het bloet, het Sacrament des Avontmaels, door welcke drie middelen de geloovige in de Kercke hier op der aerden van de vergevinge harer sonden door Christum, ende van het eeuwige leven, als door drie vaste getuygen, versekert worden. Siet oock de aenteeckeninge op het 6 vers.
-
23
- D. sien op eenerley sake, ende geven daer van eenerley getuygenisse, Namel. dat Iesus is de Salighmaker ende de Sone Godts, vers 5.
-
24
- D. geloofweerdiger, ende moet daerom oock vaster aengenomen worden.
-
25
- Namelick, Iesu Christo, dat hy de ware ende eenige Salighmaker is.
-
h
- Ioan. 3.36. Rom. 8.16. Galat. 4.6.
-
26
- D. is door den Heyligen Geest, die het geloove in hem gewrocht heeft, in sijn herte hier van overtuyght ende versekert, Ioan. 3.33.
-
28
- Namel. daer van ick spreke.
-
29
- Namel. die in Christum waerlick gelooven, Ioan. 3.36.
-
30
- Namel. als in een fonteyne uyt wiens volheyt wy het ontfangen, Ioan. cap. 1. vers 16. Want de Sone heeft ons het leven verdient, heeft de macht om ons het selve te geven, ende geeft het oock allen die in hem gelooven. Siet Ioan. cap. 6. versen 47, 48, 51. ende 17.2.
-
31
- D. met waren geloove heeft aengenomen, Ioan. 1.12. die heeft de beginselen des eeuwigen levens alreede in dit leven, ende heeft een sekere hope dat hy het selve oock hier namaels volkomelick sal besitten. Siet Ioan. 5.24. ende 8.51.
-
32
- D. in het geloove meer ende meer mooght toenemen ende daer in volherden.
-
33
- D. vrymoedigh vertrouwen: gelijck Hebr. cap. 4. vers 16. 1.Ioan. 2.28. ende 3.21.
-
34
- Namelick, Godt: gelijck hy spreeckt Cap. 3. vers 21.
-
l
- Ierem. 29.12. Matth. 7.8. ende 21.22. Marc. 11.24. Luce 11.9. Ioan. 14.13. ende 15. vers 7. ende 16.24. Iacob. 1.5. 1.Ioan. 3.22.
-
36
- Namelick, na sijnen wille, gelijck vers 14.
-
37
- D. de saken die wy bidden.
-
38
- Gr. hebben, dat is, sekerlick sullen hebben.
-
39
- D. sijnen mede-Christen.
-
40
- D. een sonde op welcke de eeuwige doot niet sekerlick en volght: dat is, die niet onvergeeflick en is.
-
41
- Namelick, voor sijnen broeder, dat Godt hem deselve sonde wille vergeven.
-
42
- Namel. Godt sal hem sijne sonden vergeven ende alsoo het leven geven. Of, hy, Namelick, die Godt voor de sonde sijns broeders bidt, sal met sijn gebedt het selve by Godt te wege brengen. Siet 1.Timoth. 4. vers 16. Iacob. 5.20.
-
43
- D. van de doot, die hy door sijne sonde verdient hadde, verlossen.
-
m
- Num. 15.30. 1.Sam. 2.25. Matth. 12.31. Marc. 3.29. Luce 12.10. Hebr. 6.4. ende 10.26. 2 Petr. 2.20.
-
44
- D. die sekerlick den doot met haer brenght, welcke is de lasteringe tegen den Heyligen Geest, wanneer yemant de waerheyt der Christelicke leere, waer van hy door den Heyligen Geest is verlicht ende overtuyght, loochent, ende deselve vyandelick lastert ende vervolght. Siet de aenteeckeninge op Matth. 12.31.
-
45
- Namelick, overmits Godt soodanige sondaren de sonden niet en wil vergeven, maer geeftse over in hare onboetveerdigheyt tot den eynde toe, door dien sy het middel tot de boetveerdigheyt, welck is Christi offerande, ende de overtuyginge des Heyligen Geests, verwerpen ende tegenstaen.
-
46
- Dit en is niet te verstaen, datter eenige sonde soo licht soude wesen, datse de doot niet en soude verdienen, hoe kleyn deselve oock soude mogen zijn: want dat strijt tegen Deut. cap. 27. vers 26. Iacob. 2.10. maer datse niet nootsakelick de doot mede en brenght, maer vergeven kan worden, als de sondaer daer van een oprecht berouw ende leedtwesen betoont.
-
47
- Namel. tot der doot: noch alsoo dat de sonde over hem de heerschappije heeft. Siet 1.Ioan. cap. 3. vers 9.
-
48
- Namelick, dat hy in dese sonde niet en vervalle.
-
49
- D. de duyvel, die hem tot dese sonde soeckt te brengen, Matth. 6.13.
-
50
- Ofte, en raeckt hem niet, Dat is, en heeft geen vatten aen hem, om hem in die sonde te trecken.
-
51
- Namel. die in Christum gelooven.
-
52
- D. alle andere menschen, die niet en zijn wedergeboren, noch en gelooven.
-
53
- D. in de sonde ende onder het gewelt des duyvels.
-
54
- D. de rechte ende salighmakende kennisse des waren Godts, in welcken het eeuwige leven bestaet, Ioan. 17.3. Ofte, verstant gegeven, op dat wy den Waerachtigen mogen kennen.
-
55
- Dat is, den waren ende levenden Godt, den Vader onses Salighmakers Iesu Christi.
-
56
- Dat is, wy hebben door het geloove gemeynschap met hem, Cap. 1. vers 3.
-
57
- Andere voegen hier tusschen het woordeken ende, gelijck Cap. 1. vers 3. ende verstaen by desen Waerachtigen oock den Vader, gelijck in het voorgaende.
-
q
- Iesa. 9.5. ende 44.6. ende 54.5. Ioan. 20.28. Rom. 9.5. 1.Timoth. 3.16.
-
58
- Namel. Iesus Christus. Siet Ioan. 17.3.
-
59
- D. de autheur, verdiener, ende gever des eeuwigen levens, Ioan. cap. 1. vers 4. ende 10.28. ende 14.6.
-
60
- D. wacht u ende draeght sorge, dat ghy u met geen afgoderije en besmet.
-
61
- Dat is, valsche goden, ofte, beelden, die tot afgoderije misbruyckt worden, dat ghy deselve geenerley eere ofte dienst en betoont, alsoo het selve met de Christelicke religie ende waren Godtsdienst geensins en kan bestaen.
|