22
Maer haer is over gekomen het gene met een waer spreeckwoort [geseght wort,] s De hont is weder gekeert tot sijn eygen uytbraecksel: ende, De gewasschene seuge tot de wentelinge in het slijck.
|
-
1
- D. gelijck daer onder Godts volck oprechte Propheten zijn geweest, aen welcker schriften wy ons moeten houden, Cap. 1. vers 19. soo zijnder oock valsche geweest, die men mijden moest, Deut. 13. vers 1.
-
2
- Namel. Godts, ofte het Ioodsche volck.
-
b
- Matth. 24.11. Actor. 20.29. 1.Timoth. 4.1. ende 2.Timoth. 3.1.
-
3
- Namel. Christenen. Soo dat de staet der gemeynte dies aengaende niet geluckiger en sal zijn in ’t Nieuwe Testament, alsse geweest is in ’t Oude.
-
4
- Gr. ketterijen des verderfs. Hebr.
-
5
- Van dit woort siet d’aent. op Actor. 5.17. Ende blijckt uyt het volgende, dat hy hier spreeckt van ketterijen die niet alleen het geloove, maer oock de leere des Christelicken levens aengaen.
-
6
- Of, van bezijden. Of, daer en boven, Namel. boven ende tegen de gesonde leere.
-
7
- Namel. in de gemeynte, ofte onder de Christenen.
-
8
- Gr. despoten, van welck woort siet Actor. 4.24. Iude vers 4.
-
9
- Dese worden hier geseght van den Heere gekocht te zijn, ten aensien datse haer voor soodanige uytgeven, ende van andere na de liefde daer voor gehouden zijn, soo lange sy in de gemeynschap der Kercke waren. Siet dergelijcke wijse van spreken Ioan. 15.2. Apoc. 22.19. Want Christus heeft door sijn bloet waerlick ende in der daet alleen sijne gemeynte gekocht, Actor. 20.28. Ephes. 5.25. D. alleen de ware geloovige, die altijt by Christum blijven, ende hem niet en verloochenen. siet 1.Ioan. 2.19. Apoc. 14.3, 4.
-
10
- Namel. met der daet, ende met hare valsche leere ende quaet leven, hoewel sy met den monde hem souden mogen belijden. siet Tit. 1.16. Iude vers 4.
-
11
- Gr. apoleiais, Dat is, hare verderffelicke leeringen ende verleydingen. Andere lesen aselgeiais, D. hare ontuchtigheden, ofte, dertelheden.
-
12
- Dat is, de ware Christelicke leere ende religie, die den wegh tot de eeuwige saligheyt aenwijst. Siet van dese benaminge Actor. 9.2. ende 19.9. ende 22. vers 4.
-
13
- Namelick, soo van haer selven, met de waerheyt tegen te spreken ende beschuldigen: als door andere, die uyt hare quade leere, ende ongoddelick leven, oorsake sullen nemen om de Christelicke religie te lasteren.
-
14
- Namel. de valsche leeraers.
-
15
- Namel. aengedreven zijnde, D. om vuyl gewins wille, Titum 1.11.
-
16
- D. geveynsde, soete, ende vleijende woorden: gelijck Rom. 16.18.
-
17
- Gr. u verkoopmanschappen, dat is, daer mede u als verkoopen om uyt u gewin te trecken: soeckende niet uwe saligheyt, maer uwe goederen, Apoc. 18. vers 13.
-
18
- D. de straffe, gelijck 1.Cor. 11. vers 29. Namel. tijtlicke ende eeuwige: gelijck de volgende woorden verklaren.
-
19
- D. van over lange over haer is besloten, ende sekerlick over haer komen sal.
-
20
- Dese vijf volgende verssen worden besloten op het 9 vers.
-
d
- Iude vers 6. Apoc. 20.3.
-
21
- Namel. gelijck gevangene misdaders met ketenen bewaert worden in de duystere gevangenissen, tot datse daer uyt gehaelt worden om gestraft te worden.
-
22
- Namel. tot het laetste oordeel. Of, tot d’eeuwige straffe.
-
23
- D. de menschen van de eerste werelt voor de sundtvloet. siet Genes. capp. 6. 7.
-
e
- Genes. 7.23. 1.Petr. 3.19.
-
f
- Genes. 19.24. Deuter. 29.23. Iesa. 13.19. Ierem. 50.40. Ezech. 16.49. Hos. 11.8. Amos 4.11. Iude vers 7.
-
24
- Dat is, met een gantsche vernielinge van menschen ende van steden.
-
25
- D. gestraft, ofte verdoemt.
-
26
- Namel. van sijnen rechtveerdigen toorne ende straffe over de godtloosheyt.
-
27
- Namel. in toekomende tijden, gelijck sy geleeft hebben: dat haer oock dergelijcke straffe sal over komen.
-
28
- D. den vromen ende Godtsaligen Lot.
-
29
- Of, overlastet, moede.
-
30
- Gr. den wandel in ontuchtigheyt.
-
31
- ’t Griecks woort beteeckent menschen die na recht noch na reden en vragen, ende na geen wetten en leven.
-
32
- Gr. gepijnight door het gesichte ende gehoor in de onrechtveerdige wercken.
-
33
- D. wil ende kan: gelijck hy oock dickmael getoont heeft.
-
34
- D. de verdruckinge, waer door sy van Godt versocht ende beproeft worden. siet Iacob. 1.2. 1.Petr. 1.6.
-
35
- Namel. die soodanige zijn ende blijven sonder haer te bekeeren van hare onrechtveerdigheyt. Siet Ezech. 18.21.
-
36
- D. des laetsten oordeels, in welck sy over gegeven sullen worden om beyde na ziele ende lichaem eeuwelick gestraft te worden.
-
37
- Of, gestraft wordende, Namel. nu alreede na de ziele.
-
38
- D. voornamelick, ofte allerswaerst.
-
39
- Gr. achter ’t vleesch, D. de vleeschelicke onkuysheden.
-
40
- Gr. in begeerlickheyt der besmettinge, bevleckinge, waer mede niet alleen de ziele, maer oock het lichaem besmet wort. siet 1.Cor. 6.18.
-
41
- D. de gene die in Overheyt zijn.
-
42
- Of, eygensinnigh. siet van dit woort Titum 1.7.
-
43
- D. de heerschappijen, die in heerlickheyt gestelt zijn onder de menschen.
-
44
- D. de goede Engelen, onder welcke Michael tot een exempel wort voort gebracht, Iude vers 9.
-
45
- Namel. dan eenige menschen zijn.
-
46
- D. ’t gene sy tegen haer die in Overheyt zijn, te seggen hebben, niet voorstellen met lasterlicke woorden.
-
47
- Namel. valsche leeraers.
-
48
- Gr. natuerlicke, D. volgende ’t ingeven ende de lusten van hare nature: welcken de valsche leeraers gelijck zijn, om datse alsoo oock de lusten van hare verdorvene nature volgen.
-
49
- Gr. geteelt, of, geboren, D. gelijck de onredelicke dieren anders niet en hebben te verwachten, als van de menschen gevangen ende gedoot te worden, alsoo hebben oock dese valsche leeraers anders niet te verwachten, dan van Godt met een eeuwigh verderf gestraft te worden: gelijck in ’t volgende verklaert wort.
-
50
- Gr. tot vangh ende verderf.
-
51
- D. verloren gaen: Of, in haer verderf verloren gaen.
-
52
- Namel. de eeuwige doot ende verdoemenisse, die de ongerechtigheyt na Godts rechtveerdigh oordeel verdient: gelijck daer tegen het eeuwige leven genaemt wort een kroone der gerechtigheyt die uyt genade wort gegeven, 2.Tim. 4.8.
-
53
- D. leckerlick leven, slempen, ende goede ciere maken, gelijck dede de rijcke vrecke, Luce 16.19.
-
55
- Namel. des Christelicken naems, die sy gebruycken, ende met haer quaet leven bevlecken.
-
56
- Gr. apatais, D. bedrieghlicke verleydingen.
-
57
- Ofte, als sy met u goede ciere maken: D. van u te gaste genoodt zijn, ofte de gemeyne maeltijden met u houden.
-
58
- D. die klaerlick uytwijsen hare genegentheyt tot onkuysheyt, ende diese op andre vrouwen slaen, om die te begeeren. siet Matth. 5.28.
-
59
- Gr. onophoudelick van sonde, D. die geduerighlick met onkuysch aenschouwen, ende begeeren van andere vrouwen, het herte tot overspel bewegen, ende het selve oock met het herte begaen.
-
60
- Namelick, met schoon spreken, als met een aes.
-
61
- Namel. in de waerheyt, ofte Godtsaligheyt.
-
62
- D. vervloeckte menschen: gelijck Ioan. c. 17. vers 12. Ephes. 2.2. Col. 3. vers 6. 2.Thess. 2.3. 1.Petr.1.14.
-
63
- Namelick, der saligheyt, ofte der Godtsaligheyt, die tot de saligheyt leyt.
-
m
- Num. 22.7, 21. Iude vers 11.
-
64
- D. de wijse van doen. siet 1.Cor. 4. vers 17. Iude vers 11.
-
65
- Dese wort Num. cap. 22. vers 5. Beor, of Bechor genaemt.
-
66
- D. die hem Balack belooft hadde om een ongerechtige sake te doen, namelick, ’t volck Godts te vloecken.
-
67
- D. uyt gierigheyt, om dien loon te verkrijgen, tegen Godts wille ende sijne eygene conscientie.
-
69
- D. de ezelinne daer hy op reedt.
-
71
- Namelick, Balaams, die een Propheet genaemt wort, gelijck oock Ios. 13. vers 22. een voorsegger, ofte, waersegger, om dat hy by de Moabiten gehouden wiert voor soodanigh als de Propheten gehouden wierden by het volck Godts, hoewel hy oock van den Messia door Godts ingeven heeft gepropheteert, Numer. cap. 24. vers 17. Siet dergelijcke Ioan. 11.51.
-
72
- D. gelijcken wel fonteynen te zijn, maer en geven geen water: door welcke gelijckenisse hare schijnheyligheyt ende geveynstheyt wort beschreven, gelijck in de volgende hare ongestadigheyt.
-
73
- Namel. valsche leeraers.
-
74
- Dat is, seer dicke duysternisse, die oock genaemt wort de buytenste duysternisse, Matth. 8.12. ende 22.13. ende 25.30. waer door de helle beteeckent wort.
-
75
- Gr. seer opgeblasene dingen der ydelheyt, Dat is, hare valsche ende ydele leere met groote opgeblasentheyt stoutelick voorstellende.
-
76
- Gr. in: gelijck oock in het volgende.
-
77
- Ofte, dertelheden, geyligheden.
-
78
- D. die nu de kennisse der rechte waerheyt in der daet hadden. Andere lesen voor ontoos, D. waerlick oligon, D. een weynigh.
-
79
- Namelick, een vleeschelicke vryheyt onder het decksel des Euangeliums.
-
80
- Namelick, die in haer is ende heerscht: ofte, des eeuwigen verderfs. Want beyde is waerachtigh ten verscheyden aensien.
-
p
- Ioan. cap. 8. vers 34. Rom. 6.16.
-
81
- Namelick, diese hebben verkregen door de predicatie des Euangeliums, die de onwedergeborene dickwils oock wel hebben. Siet Matth. cap. 13. versen 19, 20, etc.
-
82
- D. de dwalingen, afgoderijen, ende grove sonden, daer in sy te voren staken, ende die in de werelt zijn.
-
83
- Namel. haer begevende uyt dese dwalingen, sonden, ende afgoderijen tot de Kercke Godts, het welck oock dickwils de huychelaers ende onwedergeborene doen.
-
84
- Namelick, alsoo datse daer toe wederom vervallen ende daer in blijven, sonder haer daer van te bekeeren, latende deselve sonden over haer heerschen.
-
85
- D. desen haren laetsten staet, waer in sy zijn als sy van de waerheyt afgevallen zijn.
-
86
- D. haren eersten staet, in welcken sy waren, eer sy de waerheyt kenden. Siet Luce cap. 12. vers 47.
-
87
- Dat is, de leere des Euangeliums, die te voren genaemt is de wegh der waerheyt, vers 2.
-
88
- Dat is, de heylige leere des Euangeliums, die bestaet niet alleen in beloften, maer oock in geboden: ende spreeckt de Apostel aldus, om dat de valsche leeraers de menschen verleydden niet alleen van de waerheyt, maer oock tot allerley godtloosheyt.
|