| |
| |
| |
| |
| |
1 Ananias wort van wegen sijne geveynstheyt ende leugen van Petro bestraft, ende van Godt met een haestige doot gestraft. 7 desgelijcks oock Sapphira sijn wijf. 12 Vele wonderwercken geschieden aen de krancke ende besetene door de Apostelen, ende oock door de schaduwe Petri. 17 De Apostelen worden gevangen. 19 ende door eenen Engel verlost. 21 De Ioodsche Raet vergadert zijnde sendt om haer te halen, maer vinden den kercker ledigh. 26 Sy worden uyt den tempel gehaelt, ende wederom voor den Raet gebracht. 25 by den welcken sy haer verantwoorden, ende getuygen van Christo ende sijne opstandinge. 33 De Raet neemt voor haer te dooden. 34 maer op Gamaliëls waerschouwinge worden sy los gelaten. 40 doch eerst gegeesselt zijnde. 41 waer over sy haer verblijden, ende even vrymoedigh in het prediken voort gaen.
| |
1
ENde een seker man met name Ananias, met Sapphira sijn wijf, verkocht 1 een have:
| |
2
Ende 2 ontrock van den prijs, oock met medeweten sijns wijfs: ende bracht een seker deel, ende leyde [dat] 3 aen de voeten der Apostelen.
| |
3
Ende Petrus seyde, Anania, waerom heeft de satan uw’ herte 4 vervult, dat ghy den Heyligen Geest 5 liegen soudet, ende ontrecken van den prijs des lants?
| |
4
6 Soo het gebleven ware, en 7 bleef het niet uwe? ende verkocht zijnde, 8 en was het niet in uwe macht? Wat is het dat ghy dese daet in uw’ herte hebt 9 voorgenomen? Ghy en hebt den menschen 10 niet gelogen, maer 11 Gode.
| |
5
Ende Ananias dese woorden hoorende viel neder, ende 12 gaf den geest. Ende daer quam groote vreese over alle die dit hoorden.
| |
6
Ende 13 de jongelingen opstaende 14 schickten hem toe, ende droegen [hem] uyt, ende begroeven [hem.]
| |
7
Ende het was ontrent 15 drie uren daer na, dat oock sijn wijf daer 16 in quam, niet wetende watter 17 geschiet was:
| |
8
Ende Petrus 18 antwoordde haer, Seght my, hebt ghylieden het lant voor 19 soo veel verkocht? Ende sy seyde, Ia, voor soo veel.
| |
9
Ende Petrus seyde tot haer, Wat is het dat ghy onder u hebt over een gestemt 20 te versoecken den Geest des Heeren? Siet de voeten der gene die uwen man begraven hebben zijn voor de deure, ende sullen u 21 uytdragen.
| |
10
Ende sy viel terstont neder voor sijne voeten, ende gaf den geest. Ende de jongelingen ingekomen zijnde vondense doot, ende droegen[se] uyt, ende begroeven[se] by haren man.
| |
11
Ende daer quam groote vreese over de geheele gemeynte, ende over alle die dit hoorden.
| |
12
a Ende 22 door de handen der Apostelen geschiedden vele teeckenen ende wonderen onder het volck: Ende sy waren alle eendrachtelick in het 23 voorhof Salomons.
| |
13
Ende van 24 de andere en durfde niemant sich by haer voegen: maer het volck 25 hieldse in groot-achtinge.
| |
14
Ende daer wierdender 26 meer ende meer toegedaen, die den Heere geloofden, menighten beyde van mannen ende van vrouwen.
| |
15
Alsoo dat sy de krancke uytdroegen [kolom] 27 op de straten, ende leyden op bedden ende beddekens, op dat als Petrus 28 quam, oock maer de schaduwe yemant van haer 29 beschaduwen mochte.
| |
16
Ende oock de menighte uyt de omliggende steden quam gesamentlick te Ierusalem, brengende krancke, b ende die van onreyne geesten 30 gequelt waren: welcke alle genesen wierden.
| |
17
Ende de Hoogepriester stont op, ende alle die met hem waren (welcke was 31 de secte 32 der Sadduceen) ende wierden vervult met 33 nijdigheyt.
| |
18
Ende sloegen hare handen aen de Apostelen, ende settedense in de gemeyne gevangenisse.
| |
19
c Maer de Engel des Heeren 34 opende des nachts de deuren der gevangenisse, ende leyddese uyt, ende seyde,
| |
20
Gaet henen, ende 35 staet, ende spreeckt in den tempel tot het volck 36 alle de woorden deses levens.
| |
21
Als sy nu [dit] gehoort hadden, gingen sy tegen den morgenstont in den tempel, ende leerden. Maer de Hoogepriester, ende die met hem waren, gekomen zijnde riepen 37 den Raet te samen, ende alle 38 de Oudtste der kinderen Israëls, ende sonden na den kercker, om haer te halen.
| |
22
Doch als de dienaers daer quamen, en vonden sy haer in de gevangenisse niet, maer keerden wederom, ende boodtschapten [dit,]
| |
23
Seggende, Wy vonden wel den kercker 39 met alle versekertheyt toegesloten, ende de wachters buyten staende voor de deuren, maer als wy [die] geopent hadden, en vonden wy niemant daer binnen.
| |
24
Doe nu 40 de [Hooge-]priester, ende de Hooftman des tempels, ende de Overpriesters dese woorden hoorden, wierden sy twijfelmoedigh over haer, wat doch dit worden soude.
| |
25
Ende daer quam een, ende boodschapte haer, seggende, Siet, de mannen die ghy in de gevangenisse gesett hebt, staen in den tempel, ende leeren het volck.
| |
26
Doe gingh de Hooftman henen, met de dienaeren, ende brachtse, [doch] niet met gewelt. ( d want sy vreesden het volck, op dat sy niet gesteenight en wierden.)
| |
27
Ende als sy haer gebracht hadden, stelden syse 41 voor den Raet: ende de Hoogepriester vraeghde haer, ende seyde,
| |
28
e Hebben wy u niet 42 ernstelick aengeseght, dat ghy 43 in desen name niet en soudet leeren? ende siet, ghy hebt met dese uwe leere Ierusalem vervult, ende ghy wilt 44 het bloet deses menschen over ons brengen.
| |
29
Maer Petrus ende de Apostelen antwoordden, ende seyden, f Men moet Gode meer gehoorsaem zijn dan den menschen.
| |
30
g De Godt onser vaderen heeft Iesum 45 opgeweckt, welcken ghy omgebracht hebt, h hangende [hem] aen het hout.
| |
31
Desen heeft Godt door sijne rechter [hant] i verhooght 46 [tot] eenen Vorst ende Salighmaker, om 47 Israël te geven bekeeringe ende vergevinge der sonden.
| |
32
Ende wy zijn k sijne getuygen 48 van dese woorden: ende oock 49 de Heylige Geest, welcken Godt l gegeven heeft den genen die hem gehoorsaem zijn.
| |
33
Als sy nu [dit] hoorden 50 berstede haer [het herte,] ende hielden raet om haer te dooden.
| |
34
Maer een seker Pharizeus stont op | |
| |
in den Raet, met name 51 Gamaliël, een Leeraer der wet, in weerde gehouden by al het volck, ende geboodt dat men de Apostelen 52 een weynigh soude doen buyten [staen.]
| |
35
Ende seyde tot haer, Ghy Israëlitische mannen, siet voor u wat ghy doen sult, aengaende dese menschen.
| |
36
m Want 53 voor dese dagen stont 54 Theudas op, seggende dat hy 55 wat was, dien een getal van ontrent vier hondert mannen 56 aenhingh: welcke is omgebracht, ende alle die hem gehoor gaven zijn verstroyt, ende tot niet geworden.
| |
37
57 Na hem stont op 58 Iudas Galileus, 59 in de dagen 60 der beschrijvinge, ende maeckte veel volcks afvalligh achter hem: ende dese is oock vergaen, ende alle die hem gehoor gaven, zijn verstroyt geworden.
| |
38
Ende nu segge ick u-lieden, 61 houdt af van dese menschen, ende laetse [gaen,] n want indien 62 desen raet, ofte dit werck 63 uyt menschen is, soo sal het 64 gebroken worden.
| |
39
Maer indien het 65 uyt Godt is, soo en kondt ghy dat niet 66 breken, op dat ghy niet 67 misschien gevonden en wort oock o tegen Godt te strijden.
| |
40
Ende sy 68 gaven hem gehoor: ende als sy de Apostelen tot haer geroepen hadden 69 geesselden sy [deselve,] ende geboden [haer] datse niet en souden spreken 70 in den name Iesu: ende lietense gaen.
| |
41
Sy dan gingen henen van het aengesicht des Raets, p verblijdt zijnde dat sy waren 71 weerdigh geacht geweest 72 om sijns naems wille smaetheyt te lijden.
| |
42
Ende sy en hielden niet op alle dage in den tempel, ende 73 by de huysen te leeren, ende Iesum Christum te verkondigen.
|
-
1
- Gr. een besittinge, wort vers 3. genaemt een lant, of hofstede.
-
2
- Dat is, achterhielt met listigheyt, verstack het, ende bracht het niet te voorschijn.
-
4
- Dat is, gantschelick ingenomen met gierigheyt ende geveynstheyt. Ofte, waerom hebt ghy den satan plaetse gegeven in uw’ herte?
-
5
- D. tegen u gemoedt ende overtuyginge des Heyligen Geests met onwaerheyt seggen, dat het verkochte lant niet meer en soude gegolden hebben. Of, bedriegen, Dat is, onderstaen soudt te bedriegen, als denckende dat de Heylige Geest sulcks niet en wiste ende ons sulcks niet en soude openbaren.
-
6
- Gr. blijvende, namelick, onverkocht.
-
7
- D. en stont het niet in u believen het selve voor u te behouden, sonder genootsaeckt te zijn om te verkoopen?
-
8
- Namelick, om met het gelt te doen wat u goet docht: het selve voor u te behouden, ofte hier te brengen. Waer uyt blijckt dat dese gemeynschap der goederen niet en was ten aensien van den eygendom, maer ten aensien van het gebruyck, in tijt van noot. Siet Actor. 2. vers 42.
-
9
- Gr. gestelt, ofte, geset.
-
10
- D. niet soo seer, ofte niet alleen gelijck ghy meyndet.
-
11
- Namelick, dewijle ghy den Heyligen Geest gelogen hebt, vers 3. die met den Vader ende Soon de waerachtige Godt is. Siet 1.Corinth. cap. 3. vers 16. vergeleken met 1.Cor. cap. 6. vers 19.
-
12
- Gr. gaf den adem uyt. Petrus heeft de geveynstheyt van desen mensche, tot waerschouwinge van alle andere geveynsde, aldus met eene haestige doot gestraft, door een bysonder ingeven Godts, ende door een extra-ordinarise kracht, met welcke de Apostelen voorsien waren. Siet dergelijcke Actor. 13.11. ’t welck dan niet en moeten noch mogen navolgen, die sulck ingeven ende macht niet en hebben.
-
13
- Namelick, die daer in de vergaderinge waren.
-
14
- Namelick, met uyttreckinge der kleederen, inwindinge in grafdoecken, ende andersins, om hem te begraven. Ofte, namen hem wech.
-
15
- Gr. een tusschenstant van ontrent drie uren.
-
16
- Namelick, in de plaetse daer de Apostelen met de gemeynte vergadert waren, Actor. 2.46.
-
18
- Dat is, sprack haer aen ende seyde. Hebr.
-
19
- Petrus heeft sonder twijfel den prijs uytgedruckt, dien hy van den man verstaen hadde.
-
20
- Dat is, tegen u gemoedt te doen dingen die Godt verboden heeft, gelijck of ghy soudt willen beproeven, of Godts Geest oock rechtveerdigh ende alwetende zy.
-
21
- Namel. na dat ghy terstont oock sult doot neder gevallen zijn.
-
a
- Marc. 16. vers 17. Actor. 2.43.
-
22
- Dat is, door den dienst der Apostelen. Want deselve waren maer dienaers ende instrumenten: de kracht quam van den Heere, Actor. 3. vers 12. ende 4.30. ende 7.35.
-
23
- Siet van desen voorhof, 1.Reg. 6.3. Ioan. 10.23. Actor. 3.11.
-
24
- Namelick, die van eenigh aensien waren, ende haer noch tot de gemeynte niet en hadden begeven.
-
25
- Gr. maecktense groot, Luce cap.1. vers 46. 2.Corinth. 10.15.
-
26
- Ofte, des te meer, Namelick, niet tegenstaende dese straffe aen Anania ende sijne huysvrouwe geschiet was. Ofte, boven de voorgaende menighte, Actor. 2.47. ende 4.4.
-
27
- Ofte, van straten tot straten, Dat is, doorgaens op de straten.
-
29
- Namelick, om daer door genesen te worden, Ioan. 14. vers 12.
-
b
- Marc. 16.17. Actor. 8.7. ende 16.18. ende 19.12.
-
30
- Siet dergelijck Luce 6.18.
-
31
- Gr. Hairesis: door welck woort beteeckent wort een wijse van Godtsdienst, die yemant voor hemselven verkoren heeft ende volght, Actor. 26.5. ende 28.22. ende schijnt dit woort in den beginne soo wel ten goede als ten quade genomen geweest te zijn: maer daer na is het altijt ten quade genomen, voor eenen valschen Godtsdienst, waer van komt het woort heresie ende heretijck, Dat is, ketterije ende ketter.
-
32
- Siet van deselve Matth. 3. vers 7. ende cap. 22. vers 23. Actor. 23.8.
-
33
- Ofte, yver, namelick, eenen verkeerden yver voor de wet, Rom. 10.2.
-
c
- Actor. 12.7. ende 16.26.
-
34
- Verstaet, ende slootse daer na wederom toe, vers 23.
-
35
- Dat is, vertoont u daer openbaerlick ende vrymoedelick.
-
36
- Ofte, alle dese woorden des levens, Dat is, dese Euangelische leere, waer door den menschen aengewesen wort de rechte wegh, om tot het eeuwige leven te komen, Ioan. 6.68.
-
37
- Gr. Synedrion. siet daer van Matth. cap. 5. vers 22.
-
38
- Ofte, vergaderinge der oude van de kinderen Israëls.
-
39
- Gr. in alle sekerheyt.
-
40
- Gr. de Priester, waer door de Hoogepriester verstaen wort, alsoo die het hooft was van desen Raet, vers 27. Siet dergelijck 2.Chron. cap. 24. vers 2.
-
d
- Matth. 21.26. Actor. 4.21.
-
42
- Gr. met aensegginge aengeseght. Hebr.
-
43
- D. van desen Iesu. siet Actor. 4.18.
-
44
- D. de straffe van het bloet dat wy vergoten hebben, desen Iesum doodende, als of wy sijn bloet onschuldelick vergoten souden hebben. Siet Matth. c. 27. versen 24, 25.
-
45
- Namelick, uyt den dooden. Of, gestelt ende gesonden tot eenen Salighmaker, Actor. 13.23.
-
h
- Deuter. 21.23. Actor. 10.39. ende 13.29. 1.Petr. 2.24.
-
i
- Actor. 2.33. ende 3.15. Philip. 2.9.
-
46
- Ofte, zijnde een Vorst ende Salighmaker.
-
47
- D. de ware Israëliten, Rom. 9.6. Galat. 6.16.
-
48
- D. van dese saken. Hebr. Luce 1.37. Actor. 10.37.
-
49
- D. de krachtige werckinge des Heyligen Geests in de herten der menschen, tot hare bekeeringe, mitsgaders dese sichtbare gaven des selven.
-
50
- Gr. sy wierden als in tween gesneden ofte gezaeght: Namel. in ’t herte van boosheyt ende toorne. siet. Actor. 7.54.
-
51
- Dese meynt men den selven te zijn, aen wiens voeten d’Apostel Paulus in de wet onderwesen is geweest, Act. 22.3.
-
52
- Gr. eenen korten, Namel. tijt.
-
53
- Dat is, voor desen tijt: Want het was al eenige jaren geleden.
-
54
- De historyschrijver Iosephus Antiq. lib. 20. cap. 2. maeckt mentie van eenen oproerigen Theudas, die hem opgeworpen heeft als Cuspius Fadus Stadthouder over Iudea was onder den Keyser Claudius, maer sulcks is na desen tijt geschiet ende na de doot van Herodes Agrippa. Soo dat Gamaliël hier dan spreeckt van eenen anderen Theudas, die ten tijden des Keysers Augusti ofte Tiberij geweest is.
-
55
- D. wat groots, gelijck Actor. 8.9.
-
57
- Dat is, na desen Theudas.
-
58
- Dese wort anders genaemt Iudas Gaulonites, die het volck oproerigh maeckte, als Archelaus afgeset ende gebannen zijnde, de Romeynen het lant van Iudea tot een provincie maeckten, ende door hare Stadthouders voortaen lieten regeeren, ende tot dien eynde het lant lieten beschrijven. Siet Ioseph. lib. 18. cap. 1. ende lib. 20. cap. 3. Iosephus maeckt noch mentie van eenen anderen oproerigen Iudas, den sone van den moordenaer Ezechias, die voor desen oproer verweckte als Archelaus na Roomen was gereyst, om in sijns vaders Herodis plaetse gestelt te worden, Antiq. lib. 17. cap. 12. ende de bell. Iud. lib. 2. cap. 2.
-
60
- Dese beschrijvinge en is niet deselve daer van gesproken wort Luce 2. versen 1, 2. want die geschiedde sonder oproer: ende wort de eerste genaemt ten aensien van dese tweede, die daer na gedaen is over Iudea, ende met oproer gemenght: welcken dese Iudas verweckte, Iosephus Antiq. lib. 18. cap. 1.
-
61
- Namelick, dat ghy haer geen quaet meer en doet.
-
n
- Proverb. cap. 21. vers 30. Iesa. 8.10. Matth. 15.13.
-
62
- Dat is, dit onderstaen ofte bedrijf der Apostelen.
-
63
- D. van menschen ende uyt menschelicke autoriteyt aengenomen, Matth. 21.25.
-
65
- Dat is, uyt Godtlicke autoriteyt ende bevel aengestelt.
-
68
- Dat is, sy lieten haer bewegen ende overreden datse sijnen raet volghden.
-
69
- Gr. sloegen, Namelick, met roeden ofte geesselen. Dit was haer van Christo voorseght, Matth. 10.17. ende 23.34. het selve is oock aen Paulus gedaen, 2.Cor. 11.24.
-
71
- Namelick, van Godt, die haer uyt genade dese eere ende weerdigheyt gegeven hadde, Philip. cap. 1. vers 29.
-
72
- Dat is, om de sake ende leere Christi.
-
73
- Ofte, van huys tot huys. Siet Actor. cap. 2. vers 46. ende cap. 20. vers 20.
|