| |
| |
| |
1 Christus sendt sijne Apostelen uyt om te prediken, ende onderrichtse hoe sy haer op den wegh souden dragen. 7 Herodes van Christo gehoort hebbende, begeert hem te sien. 10 D’Apostelen keeren weder. 11 Christus spijsight ontrent de vijf duysent mannen met vijf brooden ende twee visschen. 18 Verscheyden gevoelen des volcks van sijnen persoon. 22 Voorseght sijnen doot ende opstandinge, 23 ende vermaent tot volstandige belijdenisse sijns woorts. 28 Wort voor drie van sijne Apostelen op den bergh verheerlickt in tegenwoordigheyt van Moses ende Elias. 37 Werpt eenen wreeden onreynen geest uyt. 46 Leert wie onder sijne discipelen de grootste sal zijn. 49 Verbiedt dien te beletten, die in sijnen name duyvelen uytwierp. 51 Reysende na Ierusalem weygeren hem de Samaritanen herberge, ’t welck d’Apostelen willende wreken, van hem daer over bestraft worden. 57 Drie begeeren Christum te volgen, ende krijgen elck haer bysondere antwoorde.
| |
1
a ENde sijne twaelf discipelen t’samen geroepen hebbende, gaf hy haer kracht ende 1 macht 2 over alle de duyvelen, ende om sieckten te genesen.
| |
2
b Ende sond’se henen om te prediken 3 het Koninckrijcke Godts, ende de krancke gesont te maken.
| |
3
Ende hy seyde tot haer, c 4 En neemt niets mede tot den wegh, noch 5 staven, noch male, noch broot, noch gelt: noch yemant van u en sal twee rocken hebben.
| |
4
Ende in wat huys ghy oock sult ingaen, blijvet aldaer, ende 6 gaet van daer uyt.
| |
5
d Ende soo wie u niet en sullen ontfangen, uytgaende van die stadt, schuddet oock het 7 stof af van uwe voeten, tot een getuygenisse tegen haer. [kolom]
| |
6
Ende sy uytgaende 8 doorgingen alle de vlecken, verkondigende het Euangelium, ende genesende [de siecken] over al.
| |
7
e Ende Herodes de 9 Viervorst hoorde alle de dingen die van hem geschiedden: ende was 10 twijfelmoedigh, om dat van sommige geseght wiert, dat Ioannes van den dooden was opgestaen.
| |
8
Ende van sommige, dat Elias verschenen was: ende [van] andere, dat een Propheet van den ouden was opgestaen.
| |
9
Ende Herodes seyde, 11 Ioannem hebbe ick onthooft: wie is nu dese, van welcke ick sulcke dingen hoore? Ende hy socht hem te sien.
| |
10
f Ende de Apostelen weder gekeert zijnde verhaelden hem al wat sy gedaen hadden. g Ende hy namse mede ende vertrock alleen in een woeste plaetse der stadt genaemt 12 Bethsaida.
| |
11
Ende de scharen [dat] verstaende, volghden hem: ende hy ontfinghse, ende sprack tot haer van het Koninckrijcke Godts: ende die genesinge 13 van noode hadden, maeckte hy gesont.
| |
12
h Ende de dagh begon te dalen: ende de twaelve tot hem komende seyden tot hem, Laet de schare van u, op dat sy henen gaende in de omliggende vlecken ende in de 14 dorpen 15 herberge nemen mogen, ende spijse vinden: want wy zijn hier in een woeste plaetse.
| |
13
i Maer hy seyde tot haer, Geeft ghy haer te eten. Ende sy seyden, Wy en hebben niet meer als vijf brooden, ende twee visschen, ’t en zy dan dat wy henen gaen, ende spijse koopen voor al dit volck:
| |
14
Want daer waren ontrent vijf duysent mannen. Doch hy seyde tot sijne discipelen, Doet haer neder sitten by 16 saten, elcke van vijftigh.
| |
15
Ende sy deden alsoo, ende 17 dedense alle neder sitten.
| |
16
Ende hy de vijf brooden ende de twee visschen genomen hebbende, sagh op na den hemel, k ende 18 zegende die, ende brackse, ende gafse den discipelen, om de schare voor te leggen.
| |
17
Ende sy aten ende wierden alle verzadight: ende daer wiert opgenomen het gene haer van de brocken over geschoten was, twaelf korven.
| |
18
l Ende het geschiedde, als hy 19 alleen was biddende, dat de discipelen met hem waren, ende hy vraeghde haer, seggende, Wie seggen de scharen dat ick ben?
| |
19
Ende sy antwoordende seyden, m Ioannes de Dooper: ende andere Elias: ende andere, dat eenigh Propheet van den ouden opgestaen is.
| |
20
Ende hy seyde tot haer, Maer ghylieden wie seght ghy dat ick ben? Ende Petrus antwoordende seyde, 20 de n Christus Godts.
| |
21
Ende hy 21 geboodt haer scherpelick ende beval, dat sy dit niemant 22 seggen en souden:
| |
22
Seggende, o de Sone des menschen moet vele lijden, ende 23 verworpen worden van de Ouderlingen, ende Overpriesters, ende Schriftgeleerde, ende gedoot: ende ten derden dage opgeweckt worden.
| |
23
Ende hy seyde tot allen, p Soo yemant 24 achter my wil komen, die verloochene hemselven, ende neme sijn 25 kruys dagelicks op, ende volge my.
| |
24
q Want soo wie sijn 26 leven behouden wil, die sal het verliesen: maer soo wie sijn 27 leven verliesen sal, om mijnent wille, die sal het 28 behouden.
| |
25
Want wat baet het een mensche, die | |
| |
de geheele werelt soude winnen, ende 29 hem selven verliesen, ofte schade [sijns selfs] lijden?
| |
26
r Want soo wie hem mijns ende mijner woorden sal geschaemt hebben, diens sal de Sone des menschen hem schamen, wanneer hy komen sal in sijne heerlickheyt, ende [in de heerlickheyt] des Vaders, ende der heylige Engelen.
| |
27
s Ende ick segge u waerlick, daer zijn sommige der gene die hier staen, 30 die den doot niet en sullen smaken, tot dat sy het Koninckrijcke Godts sullen gesien hebben.
| |
28
t Ende het geschiedde ontrent 31 acht dagen na dese woorden, dat hy mede nam Petrum ende Ioannem, ende Iacobum, ende klam op den bergh om te bidden.
| |
29
Ende als hy badt, wiert de gedaente sijns aengesichts 32 verandert, ende sijne kleedinge wit [ende] seer blinckende.
| |
30
Ende siet, twee mannen spraken met hem, welcke waren Moses ende Elias.
| |
31
Dewelcke gesien zijnde in heerlickheyt, seyden sijnen 33 uytgangh, dien hy soude 34 volbrengen te Ierusalem.
| |
32
Petrus nu, ende die met hem [waren,] waren met slaep beswaert, ende ontwaeckt zijnde, sagen sy sijne heerlickheyt, ende de twee mannen die by hem stonden.
| |
33
Ende het geschiedde 35 als sy van hem afscheydden, soo seyde Petrus tot Iesum, Meester, het is goet dat wy hier zijn: ende laet ons drie tabernakelen maken, voor u eenen, ende voor Moses eenen, ende voor Elias eenen: niet wetende wat hy seyde.
| |
34
Als hy nu dit seyde, quam een wolcke, ende overschaduwde haer: ende sy wierden bevreest, als 36 die in de wolcke ingingen.
| |
35
v Ende daer geschiedde 37 een stemme uyt de wolcke, seggende, Dese is mijn geliefde Sone, x hoort hem.
| |
36
Ende als de stemme geschiedde, soo wiert Iesus alleen gevonden: ende sy swegen stil, ende en verhaelden 38 in die dagen niemant yet van het gene sy gesien hadden.
| |
37
y Ende het geschiedde des daeghs daer aen, als sy van den bergh af quamen, dat hem een groote schare in ’t gemoet quam.
| |
38
Ende siet een man van de schare riep uyt, seggende, Meester, ick bidde u, 39 siet doch mijnen soon aen, want hy is my een eenigh geboren.
| |
39
Ende siet 40 een geest neemt hem, ende van stonden aen roept hy, ende hy scheurt hem dat hy schuymt, ende en wijckt nauwelicks van hem, ende 41 verplettert hem.
| |
40
Ende ick hebbe uwe discipelen gebeden, dat sy hem souden uytwerpen, ende sy en hebben niet gekonnen.
| |
41
Ende Iesus antwoordende seyde, O ongeloovigh ende 42 verkeert geslachte, hoe lange sal ick noch by u-lieden zijn, ende u-lieden verdragen? Brenght uwen sone hier.
| |
42
Ende noch, als hy [na hem] toequam, scheurde hem de duyvel, ende verscheurde [hem:] maer Iesus bestrafte den onreynen geest, ende maeckte het kint gesont, ende gaf hem sijnen vader weder.
| |
43
Ende sy wierden alle verslagen over 43 de grootdadigheyt Godts. Ende als sy alle haer verwonderden over alle de dingen, die Iesus gedaen hadde, seyde hy tot sijne discipelen,
| |
44
44 Legget ghy dese woorden in uwe ooren: z Want de Sone des menschen sal overgelevert worden in der 45 menschen handen.
| |
45
a Maer sy en verstonden dit woort niet, ende het was voor haer verborgen, alsoo [kolom] dat sy het niet en 46 begrepen: ende sy vreesden, van dat woort hem te vragen.
| |
46
b Ende daer rees een 47 overlegginge onder haer, namelick wie van haer 48 de meeste ware.
| |
47
Maer Iesus siende de overlegginge harer herten, nam een kindeken, ende stelde dat by hem:
| |
48
c Ende seyde tot haer, Soo wie dit kindeken ontfangen sal in mijnen name, die ontfanght my: d ende soo wie my ontfangen sal, die ontfanght hem die my gesonden heeft. e Want 49 die de minste onder u allen is, die sal 50 groot zijn.
| |
49
f Ende Ioannes antwoordde ende seyde, Meester, wy hebben eenen gesien, die in uwen name de duyvelen uytwierp, ende wy hebben ’t hem 51 verboden, om dat hy [u] met ons niet en volght.
| |
50
Ende Iesus seyde tot hem, En 52 verbiet het niet. 53 Want g wie tegen ons niet en is, die is voor ons.
| |
51
Ende het geschiedde, als de dagen sijner h 54 opneminge 55 vervult wierden, soo 56 richtede hy sijn aengesicht, om na Ierusalem te reysen.
| |
52
Ende hy sondt boden uyt voor sijn aengesicht, ende sy henen gereyst zijnde, quamen in een vleck der Samaritanen, om voor hem [herberge] te bereyden.
| |
53
Ende sy en ontfingen hem niet, i om dat sijn aengesicht was [als] 57 reysende na Ierusalem.
| |
54
Als nu sijne discipelen Iacobus ende Ioannes [dat] sagen, seyden sy, Heere wilt ghy dat wy seggen, dat vyer van den hemel neder dale, ende dese verslinde, gelijck oock k Elias gedaen heeft.
| |
55
Maer hem omkeerende bestrafte hyse, ende seyde, Ghy en weet niet 58 van hoedanigen geest ghy zijt.
| |
56
l Want de Sone des menschen en is niet gekomen om der menschen zielen te verderven, maer om te behouden. Ende sy gingen na een ander vleck.
| |
57
m Ende het geschiedde op den wegh als sy reysden, dat een tot hem seyde, Heere ick sal u volgen, waer ghy oock henen gaet.
| |
58
Ende Iesus seyde tot hem, 59 De vossen hebben holen, ende de vogelen des hemels nesten: maer de Sone des menschen en heeft niet, waer hy het hooft neder legge.
| |
59
n Ende hy seyde tot eenen anderen, Volght my. Doch hy seyde, Heere laet my toe, dat ick henen ga, ende eerst mijnen vader begrave.
| |
60
o Maer Iesus seyde tot hem, 60 Laet de doode hare dooden begraven: doch ghy, gaet henen ende verkondight het Koninckrijcke Godts.
| |
61
Ende oock een ander seyde, Heere ick sal u volgen: maer p laet my eerst toe, dat ick afscheyt neme, van de gene die in mijn huys zijn.
| |
62
Ende Iesus seyde tot hem, 61 q Niemant die sijne hant aen den ploegh slaet ende siet na het gene achter is, en is bequaem tot het Koninckrijcke Godts.
|
-
a
- Matth. 10.1. Marc. 3.13. ende 6.7. Luce 6.13.
-
2
- Dat is, tegen alle de duyvelen, om die uyt te werpen, Matth. 10.1.
-
3
- D. het Euangelium van de komste des Koninckrijcks Godts.
-
c
- Matth. 10.9. Marc. 6.8. Luce 22.35.
-
4
- Siet hier van de aenteeckeninge op Matth. 10.10.
-
6
- D. blijft daer soo lange tot dat ghy vertreckt, sonder om u gemack van het een huys in het ander te gaen logeeren: alsoo u verblijf aldaer niet lange en mach dueren.
-
d
- Matth. cap. 10. vers 14. Marc. 6.11. Luce 10.11. Actor. 13.51. ende 18.6.
-
7
- Siet de beteeckenisse daer van Matth.10.14.
-
8
- Ofte, gingen van het eene vleck tot het ander.
-
e
- Matth. 14.1. Marc. 6.14.
-
9
- Van de Viervorsten siet Matth. 14. vers 1.
-
10
- Namelick, niet wetende wat hy dencken ofte doen soude.
-
11
- Siet hier van Matth. 14. vers 10. Marc. 6.27.
-
g
- Matth. 14.13. Marc. 6.31, 32.
-
12
- Was een stadt van Galileen, gelegen aen het meyr Gennesareth, tegen over Capernaum, Marc. cap. 6. vers 45. Ioan. 12.21.
-
13
- Namelick, die sulcks begeerden.
-
h
- Matth. 14.15. Marc. 6.35. Ioan. 6.5.
-
14
- Gr. velden, dat is, lanthuysen.
-
i
- Matth. 14.16. Marc. 6.37. Ioan. 6.9.
-
16
- D. geselschappen, die by een sitten, ofte weerdschappen. Siet Marc. 6. vers 40.
-
17
- And. sy saten alle neder.
-
18
- Van dese zegeninge siet Matth. cap. 14. vers 19.
-
l
- Matth. 16.13. Marc. 8.27.
-
19
- Nam. afgesondert van de schare.
-
20
- D. de Messias, ofte Gesalfde, van Godt belooft ende gesonden.
-
22
- Namelick, voor dien tijt.
-
o
- Matth. 16.21. ende 17.22. Marc. 8.31. ende 9.31. ende 10.33. Luce 18.31. ende 24.7.
-
23
- D. niet gekent noch aengenomen worden voor den Messias, maer veroordeelt als een verleyder ende Godtslasteraer. siet Matth. c. 21. vers 42. 1.Petr. cap. 2. versen 4, 7.
-
p
- Matth. 10.38. ende 16.24. Marc. 8.34. Luce 14.27.
-
24
- D. mijn discipel wil zijn.
-
25
- D. lijden ende verdruckinge, hoe swaer die oock soude mogen zijn, ’t welck hy kruyce noemt om dat het lijden des kruyces het swaerste is.
-
q
- Matth. 10.39. ende 16.25. Marc. 8.35. Luce 17.33. Ioan. 12.25.
-
28
- Namelick, hier namaels.
-
29
- Dat is, het eeuwigh verderf na ziele ende lichaem over hemselven halen.
-
r
- Matth. 10.33. Marc. 8.38. Luce 12.9. 2.Timoth. 2.12. 1.Ioan. 2.23.
-
s
- Matth. 16.28. Marc. 9.1.
-
30
- Siet hier van de verklaringe Matth. cap. 16. vers 28.
-
t
- Matth. 17.1. Marc. 9.2.
-
31
- Mattheus seght cap. 17. vers 1. van ses dagen, hoe dit accordeert siet de verklaringe aldaer.
-
32
- Gr. andere, dat is, verandert, namelick in heerlickheyt.
-
33
- Namel. des levens, dat is, spraken met hem van sijn lijden ende sterven, ende opstaen.
-
35
- Dat is, als sy stonden op het scheyden.
-
36
- Namel. Moses ende Elias.
-
v
- Iesa. 42.1. Matth. 3.17. ende 17.5. Marc. 1.11. ende 9.7. Luce 3.22. Coloss. 1.13. 2.Petr. 1.17.
-
37
- Namelick, van Godt den Vader, gelijck uyt het volgende blijckt.
-
x
- Deut. 18.19. Actor. 3.22.
-
38
- D. in dien tijt, namelick voor sijne verrijsenisse, alsoo hy haer sulcks verboden hadde, Matt. cap. 17. vers 9.
-
y
- Matth. 17.14. Marc. 9.17.
-
39
- Nam. met medelijdende oogen.
-
40
- Namel. een boose ofte onreyne geest.
-
41
- D. pooght hem te verpletteren, gelijck dese dingen oock in sware vallende sieckten plegen te geschieden.
-
42
- Of, verdraeyt, dat men niet wel te rechte en kan brengen, Philip. 2.15.
-
43
- D. de uytnemende macht Godts, waer door de wonderwercken geschieden.
-
44
- D. merckt wel op dese saken, ende onthoudtse wel: want sy sullen u konnen dienen tot versterckinge tegen de ergernisse mijns lijdens.
-
z
- Matth. 17.22. Marc. 9.31.
-
45
- Namelick, der onrechtveerdige. Siet Actor. 2.23.
-
b
- Matth. 18.1. Marc. 9.33. Luce 22.24.
-
47
- Ofte, t’samensprekinge. siet Marc. cap. 9. versen 33, 34.
-
48
- Gr. grooter, of, meerder.
-
c
- Matth. 18.5. Marc. 9.37. Ioan. 13.20.
-
d
- Luce 10.16. Ioan. 13.20.
-
e
- Matth. 23.11. Luce 14.11. ende 18.14.
-
49
- Gr. de mindere, D. de nedrighste.
-
50
- Nam. in ’t Koninckrijck der hemelen, Matth. 18.1, 2.
-
53
- Siet Marc. 9. vers 40.
-
g
- Matth. 12.30. Luce 11.23.
-
h
- Marc. 16.19. Actor. 1.2. 1.Timoth. 3.16.
-
54
- Namel. uyt dese werelt na den hemel, Marc. 16.19. Act. cap. 1. vers 11.
-
55
- Dat is, begonnen vervult te worden, ofte te genaken.
-
56
- Gr. bevestighde, D. nam vrymoedelick voor te gaen na Ierusalem, niet tegenstaende hy wiste wat hem daer soude over komen.
-
57
- Nam. om daer den Godtsdienst te plegen,’t welcke de Samaritanen deden op den bergh Garizim, Ioan. 4. vers 20. Ioseph. Antiq. lib. 11. cap. 8. waer uyt grooten haet ende vyantschap tusschen de Ioden ende Samaritanen ontstont, Ioan. 4.9.
-
58
- Dat is, dat ghy mijnen geest hebbende, niet en behoort der menschen ondergangh te begeeren. Of, ghy en bedenckt niet dat de geest der wraeckgierigheyt u-lieden hier toe aendrijft.
-
l
- Ioan. 3.17. ende 12.47.
-
59
- Dat is, ghy en hebt van my geen gemack ofte rijckdom deses werelts te verwachten, want ick en hebbe die selve niet.
-
60
- Siet de verklaringe Matth. 8.22.
-
61
- Een gelijckenisse genomen van een ackerman, die ploegende altijt moet voorwaerts sien, of hy en kan geen rechte voren maken, Philip. 3.14.
-
q
- Prov. 26.11. Philip. 3.14. Hebr. 6.5. 2.Petr. 2.20.
|