| |
| |
| |
1 De Pharizeen ende Schriftgeleerde berispen de discipelen Christi, datse met ongewasschen handen aten. 6 Welcke Christus verantwoort, ende bestraft der Pharizeen geveynstheyt in hare uytwendige wasschingen. 9 Ende verwerpt hare menschelicke insettingen, insonderheyt in de verklaringe van het vijfde gebodt. 14 Leert wat den mensche eygentlick ontreynight, ofte niet. 24 Werpt eenen duyvel uyt de dochter van een vrouwe uyt Syrophenicien. 31 Geneest eenen dooven ende stommen. 37 Ende wort daer over seer gepresen.
| |
1
a ENde tot hem vergaderden de Pharizeen, ende sommige der Schriftgeleerde, 1 die van Ierusalem gekomen waren.
| |
2
Ende siende dat sommige van sijne discipelen met 2 onreyne, dat is, met ongewasschen handen 3 broot aten, 4 berispten sy [haer.]
| |
3
Want de Pharizeen ende alle de Ioden en eten niet, ’t en zy dat sy [eerst] de handen 5 dickmael wasschen, 6 houdende de insettinge der 7 Ouden.
| |
4
Ende van de 8 merckt [komende] en eten sy niet, ’t en zy datse [eerst] 9 gewasschen zijn. Ende vele andere dingen zijnder, die sy aengenomen hebben te houden, [als namelick] de wasschingen der drinckbekeren, 10 ende kannen, ende kopere vaten, ende 11 bedden.
| |
5
Daer na vraeghden hem de Pharizeen ende de Schriftgeleerde, Waerom en 12 wandelen uwe discipelen niet na de insettinge der 13 Ouden, maer eten het broot met ongewasschen handen?
| |
6
Maer hy antwoordde ende seyde tot haer, 14 Wel heeft Esaias van u geveynsde gepropheteert, gelijck geschreven is, b Dit volck eert my met de lippen, maer haer herte 15 houdt hem verre van my.
| |
7
c Doch te 16 vergeefs 17 eeren sy my [kolom] leerende leeringen, [die] geboden [zijn] der menschen.
| |
8
Want nalatende het gebodt Godts, houdt ghy de insettingen der menschen, [als namelick] wasschinge der kannen, ende drinckbekers, ende andere diergelijcke dingen doet ghy vele.
| |
9
Ende hy seyde tot haer, Ghy doet [seker] Godts gebodt wel te niete, op dat ghy uwe insettinge soudet onderhouden.
| |
10
Want Moses heeft geseght, d Eert uwen vader ende uwe moeder. Ende, e Wie vader ofte moeder 18 vloeckt, die sal den doot sterven.
| |
11
Maer ghylieden seght, Soo een mensche tot vader ofte moeder seght, 19 [het is] Corban (dat is [te seggen] een gave) soo wat u van my soude konnen te nutte komen, [die voldoet,]
| |
12
Ende ghy en laet hem niet meer toe, yet aen sijnen vader ofte sijne moeder te doen.
| |
13
f 20 Makende [alsoo] Godts woort krachteloos door uwe insettinge, die ghy ingeset hebt, ende diergelijcke dingen doet ghy vele.
| |
14
g Ende tot hem de gantsche schare geroepen hebbende, seyde hy tot haer, Hoort my alle ende verstaet:
| |
15
h Daer en is 21 niet van buyten den mensche in hem ingaende, ’t welck hem kan 22 ontreynigen. Maer de dingen die van hem uytgaen, die zijn het welcke den mensche ontreynigen.
| |
16
23 Soo yemant ooren heeft om te hooren, die hoore.
| |
17
i Ende doe hy van de schare in huys gekomen was, vraeghden hem sijne discipelen van de 24 gelijckenisse.
| |
18
Ende hy seyde tot haer, Zijt oock ghy alsoo onwetende? En verstaet ghy niet, dat al wat van buyten in den mensche ingaet, hem niet en kan ontreynigen?
| |
19
Want het en gaet niet in sijn herte, maer in den buyck, ende gaet in de heymelickheyt uyt, 25 reynigende alle de spijsen.
| |
20
Ende hy seyde, Het gene uytgaet uyt den mensche, dat ontreynight den mensche.
| |
21
k Want van binnen uyt het herte der menschen komen voort, quade 26 gedachten, overspelen, hoererijen, dootslagen,
| |
22
Dieverijen, 27 gierigheden, boosheden, bedrogh, 28 ontuchtigheyt, 29 boose ooge, lasteringe, hoovaerdije, 30 onverstant.
| |
23
Alle dese boose dingen 31 komen voort van binnen, ende ontreynigen den mensche.
| |
24
l Ende van daer opstaende gingh hy wech 32 na de lantpalen van Tyrus ende Sidon: ende in een huys gegaen zijnde, en wilde hy niet dat het yemant wiste, ende hy en konde [nochtans] niet verborgen zijn.
| |
25
Want een vrouwe, welckers dochterken eenen onreynen geest hadde, van hem gehoort hebbende, quam ende viel neder aen sijne voeten.
| |
26
Dese nu was een 33 Griecksche vrouwe, 34 van geboorte uyt 35 Syrophenicien, ende sy badt hem, dat hy den duyvel uytwierpe uyt hare dochter.
| |
27
Maer Iesus seyde tot haer, Laet eerst de kinderen verzadight worden: Want het en is niet 36 betamelick, dat men het broot der kinderen neme, ende den 37 hondekens [voor] werpe.
| |
28
Maer sy antwoordde ende seyde tot hem, Ia Heere, doch oock de hondekens eten onder de tafel van de kruymkens der kinderen.
| |
29
Ende hy seyde tot haer, Om deses 38 woorts wille gaet henen, de duyvel is uyt uwe dochter uytgevaren.
| |
30
Ende als sy in haer huys quam, vondt | |
| |
sy dat de duyvel 39 uytgevaren was, ende de dochter 40 liggende op het bedde.
| |
31
m Ende hy wederom wech gegaen zijnde van de lantpalen Tyri ende Sidonis, quam aen de zee van Galilea, door het midden der lantpalen van 41 Decapolis.
| |
32
n Ende sy brachten tot hem eenen dooven, die swaerlick sprack, ende baden hem dat hy 42 de hant op hem leyde.
| |
33
Ende hem van der schare 43 alleen genomen hebbende, 44 stack hy sijne vingeren in sijne ooren, ende gespogen hebbende raeckte hy sijne tonge aen.
| |
34
Ende 45 opwaerts siende na den hemel, 46 suchtede hy, ende seyde tot hem, Ephphatha, dat is, wort geopent.
| |
35
Ende terstont wierden sijne ooren geopent, ende de bandt sijner tonge wiert los, ende hy sprack recht.
| |
36
Ende hy geboodt henlieden dat sy het 47 niemant seggen en souden: maer wat hy haer oock geboodt, soo verkondighden sy het des te 48 meer.
| |
37
Ende sy ontsetteden haer boven maten seer, seggende, o Hy heeft alles wel gedaen, ende hy maeckt dat de doove hooren, ende de stomme spreken.
|
-
1
- Namelick, van de kloeckste ende bitterste, daer toe van Ierusalem uytgesonden, om op sijne leere ende wercken te letten, ende die te berispen, ende by het volck verdacht te maken.
-
2
- Gr. gemeyne: alsoo wort doorgaens genaemt het gene onreyn ofte onheyligh is. siet Act. 10. vers 14. Want de Pharizeen meenden als sy yet gemeyns mochten aengetast hebben, hoewel het in de wet niet en was voor onreyn verklaert, datse evenwel onreyn ofte onheyligh waren, soo lange sy niet weder gewasschen en waren, het welck Christus hier bestraft, niet om de burgerlicke eerbaerheyt in het wasschen van de handen voor ’t eten, maer om hare superstitien ende geveynstheyt te wederspreken.
-
4
- Ofte, klaeghden daer over.
-
5
- Of, met de vuyst, gelijck de gene die hare handen wel schoon willen wasschen, met de vuyst in de hant plachten te wrijven. Ofte, neerstelick, ofte, tot den elleboge toe, gelijck sommige getuygen der Ioden gewoonte geweest te zijn.
-
6
- Gr. vasthoudende de overleveringe.
-
8
- Om datse daer met allerley soorten van menschen als Heydenen ende andere handelden, ende andere dingen aenraeckten, waer door sy meynden ontreynight te zijn.
-
9
- Gr. gedoopt, het welck indoopen in het water, ende oock afwasschen beteeckent, waer van den Heyligen Doop sijnen naem heeft.
-
10
- Het Griecks woort Xestes, beteeckent het seste part van een Congius, Dat is, ontrent ander half pinte na onse mate.
-
11
- Dat is, de bedsteden, ofte de sponden van de beddekens, daer op de oude om te eten aen de tafel lagen ofte leenden, in plaetse dat wy aensitten.
-
12
- Dat is, leven: een Hebreeusche maniere van spreken, gelijck Psalm 1. vers 1. ende doorgaens.
-
13
- Ofte, der Ouderlingen.
-
14
- Siet van dese geheele antwoorde de aenteeck. op Matth. 15. vers 7, etc.
-
b
- Iesa. 29.13. Ezech. 33.31.
-
15
- Dat is, is verre van my.
-
c
- Matth. cap. 15. vers 9. Coloss. 2.18, 20. Tit. 1.14.
-
16
- Dat is, sonder vrucht, alsoo sulcken dienst den Heere niet aengenaem en is.
-
d
- Exod. 20.13. Deuter. 5.16. Ephes. 6.2.
-
e
- Exod. 21.17. Levit. 20.9. Deuter. 27.16. Proverb. 20.20.
-
18
- D. met quade woorden aengaet, scheldende ofte dreygende.
-
19
- Of, de Corban, D. gave die van my geoffert wort, sal u te nutte komen. Siet hier van de aent. op Matth. 15.5. Of, ’t zy Corban, ’t gene u van my soude mogen te nutte komen.
-
f
- Matth. 15.6. 1.Timoth. 4.3. 2.Timoth. 3.2.
-
20
- Gr. afkeurende, ofte, sijn aensien ende kracht benemende.
-
h
- Actor. 10.15. Rom. 14.17, 20. Tit. 1.15.
-
21
- Nam. van spijse ofte dranck, matelick ende met dancksegginge gebruyckt zijnde, 1.Tim. 4.4.
-
23
- Siet Matth. 11. vers 15.
-
24
- Gr. Parabel, welck woort beteeckent niet alleen eene gelijckenisse, maer oock eene bysondere leeringe ofte spreucke.
-
25
- D. ’t gene onbequaem is tot voedsel, wort daer door als onreyn uytgeworpen, ende wort het blijvende voedsel daer door gereynight.
-
k
- Genes. 6.5. ende 8.21. Ierem. 17.9. Proverb. 6.14.
-
26
- Of, overleggingen, overdenckingen, of, t’samensprekingen.
-
27
- Ofte, begeerten van altijt meer ende meer te hebben.
-
28
- Of, dertelheyt, geyligheyt.
-
29
- D. nijdigheyt, ofte afgunstigheyt. siet Matth. 20.15.
-
31
- Dat is, hebben haren oorspronck in het herte, ende worden daer na uyterlick volbracht. Siet Iacob. 1.15.
-
32
- D. tot ontrent. Want Christus en schijnt selve noyt in de steden der Heydenen gepredickt te hebben. Siet vers 27, ende 31. Matth. 15. vers 24.
-
33
- D. Heydensche: gelijck de Ioden ende Griecken doorgaens tegen malkanderen gestelt worden.
-
35
- Want Tyrus ende Sidon waren gelegen in Phenicien, welck een deel van Syrien was, gelegen aen de Middelantsche zee.
-
36
- Gr. eerlick, ofte, goet.
-
37
- Siet Matth. cap. 15. vers 26.
-
38
- Namel. waer mede ghy u geloove ende betrouwen op my betuyght hebt.
-
41
- Siet van dit lant Matth. 4.25.
-
n
- Matth. 9.32. Luce 11.14.
-
42
- Namelick, om hem te genesen: alsoo hy gewoon was sulcks met oplegginge sijner handen, aenraken, ende andere uytwendige teeckenen te doen.
-
44
- Dese teeckenen heeft Christus gebruyckt, om dat tusschen deselve, ende de kracht Godts, in het doorbooren van de ooren, ende losmakinge van de tonge eenige gelijckenisse is.
-
45
- Namelick, om sijnen Vader te bidden, gelijck te sien is Ioan. 11.41.
-
46
- Namelick, uyt medelijden over de elende der menschen, waer van dese man als een spiegel was.
-
47
- De reden hier van siet Matth. 12. vers 16.
|