| |
| |
| |
Prophetie tegen de quade herders, met belofte van de vergaderinge ende herstellinge der kudde Godts door Christum, onse gerechtigheyt, vers 1, etc. wijtloopige Prophetie tegen de valsche propheten, ende droomers, met getrouwe waerschouwingen, ende sware dreygementen, 9. tegen de gene die met Ieremia, ende des Heeren last, haren spot dreven, 33.
| |
1
WEe den a herderen, die de schapen mijner weyde 1 ombrengen ende verstroijen, spreeckt de HEERE.
| |
2
Daerom seyt de HEERE, de Godt Israëls, alsoo, van de herderen, die mijn volck weyden; Ghylieden hebt mijne schapen verstroyt, ende hebtse verdreven, ende en hebtse niet 2 besocht: siet ick sal over u 3 besoecken de boosheyt uwer handelingen, spreeckt de HEERE.
| |
3
Ende ick sal het overblijfsel mijner schapen selfs 4 vergaderen, uyt alle de landen, daer ickse henen verdreven hebbe: ende ick salse weder brengen tot hare 5 koijen, ende sy sullen vruchtbaer zijn ende vermenighvuldigen.
| |
4
Ende ick sal b herderen over haer [kolom] 6 verwecken, diese weyden sullen: ende sy en sullen niet meer vreesen, noch verschrickt worden, noch 7 gemist worden, spreeckt de HEERE.
| |
5
Siet, c de dagen komen, spreeckt de HEERE, dat ick den David, eene 8 rechtveerdige 9 SPRUYTE sal verwecken: die sal 10 Koningh zijnde regeeren, ende voorspoedigh zijn, ende 11 recht ende gerechtigheyt doen op der aerden.
| |
6
d In 12 sijne dagen sal 13 Iuda verlost worden, ende Israël 14 seker woonen: ende dit sal sijn naem zijn, daer mede 15 men hem sal noemen, 16 de HEERE ONSE GERECHTIGHEYT.
| |
7
Daerom, siet e de dagen komen, spreeckt de HEERE, datse 17 niet meer sullen seggen, [Soo waerachtigh als] de HEERE leeft, die de kinderen Israëls uyt Egyptenlant heeft opgevoert:
| |
8
Maer, [Soo waerachtigh als] de HEERE leeft, die het zaet der huyses Israëls heeft opgevoert, ende die het aengebracht heeft uyt den lande van het Noorden, ende uyt alle de landen, daer 18 ickse henen gedreven hadde: want sy sullen woonen in haer lant.
| |
9
19 Aengaende de Propheten; mijn herte wort in mijn binnenste 20 gebroken, alle mijne beenderen bewegen sich; ick ben als een droncken man, ende als een man dien de wijn 21 te boven gaet: van wegen den HEERE, ende van wegen de woorden sijner 22 heyligheyt.
| |
10
Want het lant is f vol overspeelders, want het lant treurt van wegen den 23 vloeck, de weyden der woestijne verdorren: om dat haren 24 loop boos is, ende hare macht 25 niet recht.
| |
11
Want 26 beyde Propheten ende Priesters g 27 zijn huychelaers: selfs in mijnen huyse vinde ick hare boosheyt, spreeckt de HEERE.
| |
12
Daerom sal hen haren wegh zijn, als seer h 28 gladde plaetsen in de i donckerheyt; sy sullen aengedreven worden ende 29 daer in vallen: want ick sal een 30 quaet over hen brengen, 31 [in] het jaer harer besoeckinge, spreeckt de HEERE.
| |
13
Ick hebbe wel 32 ongerijmtheyt gesien in de Propheten van Samaria, [die] 33 door den Baal propheteerden, ende mijn volck 34 Israël verleydden:
| |
14
Maer in de Propheten van Ierusalem sie ick 35 afschouwelickheyt; sy bedrijven overspel, ende 36 gaen om met valsheyt, ende 37 stercken de handen der boosdoenders, op datse sich niet en bekeeren, een yegelick van sijne boosheyt: Sy alle zijn my als | |
| |
k 38 Sodom, ende 39 hare inwoonders als 40 Gomorra.
| |
15
Daerom seyt de HEERE der 41 heyrscharen van dese Propheten alsoo; Siet ick salse met l 42 alssen spijsigen, ende met m gallewater drencken: want van Ierusalems Propheten, is de 43 huychelije uyt gegaen in het gantsche lant.
| |
16
Soo seyt de HEERE der heyrscharen; En hooret niet na de woorden der Propheten, die u propheteeren; sy maken u 44 ydel: sy spreken het gesichte 45 hares herten; niet uyt des HEEREN mont.
| |
17
Sy n seggen 46 steeds tot de gene die my 47 lasteren: De HEERE heeft’et gesproken, Ghylieden sult 48 vrede hebben: ende [tot] allen, die na sijns herten goetduncken wandelt, seggen sy; U-lieden en sal geen quaet over komen.
| |
18
Want 49 wie heeft in des HEEREN raet gestaen, ende sijn woort 50 gesien ofte gehoort? wie heeft sijn woort aengemerckt ende gehoort?
| |
19
Siet, een o onweder des HEEREN, eene grimmigheyt, is uyt gegaen, ja een 51 pijnlijck onweder: het sal 52 blijven op der godtloosen kop.
| |
20
Des HEEREN toorn en sal sich niet afwenden, tot dat hy sal hebben gedaen, ende tot dat hy sal hebben daer gestelt de gedachten sijns herten: In ’t 53 laetste der dagen sult ghy 54 [met] verstant daer op letten.
| |
21
Ick en hebbe die Propheten p niet gesonden, nochtans hebben sy geloopen: ick en hebbe tot hen niet gesproken, nochtans hebben sy gepropheteert.
| |
22
Maer soo sy in mijnen 55 raet hadden gestaen, soo souden sy mijn volck mijne woorden hebben doen hooren, ende soudense afgekeert hebben van haren boosen 56 wegh, ende van de boosheyt harer handelingen.
| |
23
57 Ben ick een Godt van na by, spreeckt de HEERE? ende niet een Godt van verre?
| |
24
Soude sich yemant in q verborgene plaetsen konnen verbergen, dat ick hem niet en soude sien, spreeckt de HEERE? en vervulle ick niet den hemel ende de aerde, spreeckt de HEERE?
| |
25
Ick hebbe gehoort, wat de Propheten seggen, die in mijnen name leugen propheteeren, seggende: Ick hebbe 58 gedroomt, ick hebbe gedroomt.
| |
26
59 Hoe lange? Is’er dan 60 [een droom] in het herte der Propheten, die de leugen propheteeren? Ia het zijn Propheten van hares herten bedriegerije;
| |
27
Die daer 61 dencken om mijn volck mijns naems te doen r vergeten, door hare droomen, die sy, een yeder sijnen naesten, vertellen: gelijck als hare vaders mijns naems vergeten hebben door den Baal.
| |
28
De Propheet, by welcken een 62 droom is, die vertelle den droom; ende by welcken mijn woort is, die spreke mijn woort 63 waerachtighlick: 64 wat heeft het stroo met het koorn te doen, spreeckt de HEERE?
| |
29
Is mijn woort niet alsoo, als een vyer, spreeckt de HEERE? ende als een hamer, [die] een steenrotze 65 te morsel slaet?[kolom]
| |
30
Daerom, siet s 66 Ick [wil] aen de Propheten, spreeckt de HEERE; die mijne woorden stelen, een yeder van sijnen 67 naesten.
| |
31
Siet ick [wil] aen de Propheten, spreeckt de HEERE; die 68 hare tonge nemen, ende spreken, 69 Hy heeft [het] gesproken.
| |
32
Siet ick [wil] aen de gene die 70 valsche droomen propheeteren, spreeckt de HEERE, ende vertellen die, ende verleyden mijn volck met hare leugenen ende met hare t lichtveerdigheyt: daer ickse niet gesonden, ende hen niets bevolen en hebbe, ende sy desen volcke 71 gantsch geen nut en doen, spreeckt de HEERE.
| |
33
Wanneer dan dit volck, ofte een Propheet ofte Priester u 72 vragen sal, seggende; Wat is des HEEREN 73 last? soo sult ghy tot hen seggen, Wat last? dat ick u-lieden 74 verlaten sal, spreeckt de HEERE.
| |
34
Ende aengaende den Propheet, ofte den Priester, ofte het 75 volck, dat seggen sal, 76 Des HEEREN last; dat ick 77 besoeckinge sal doen over dien man, ende over sijn huys.
| |
35
Aldus sult ghylieden 78 seggen, een yegelijck tot sijnen naesten, ende een yegelijck tot sijnen broeder: Wat heeft de HEERE geantwoort, ende wat heeft de HEERE gesproken?
| |
36
Maer des HEEREN last en sult ghy niet meer 79 gedencken: want eenen yegelicken sal 80 sijn eygen woort een last zijn, dewijle ghy verkeeret de woorden des levendigen Godts, des HEEREN der heyrscharen, onses Godts.
| |
37
Aldus sult ghy seggen tot den 81 Propheet: wat heeft u de HEERE geantwoort? ende wat heeft de HEERE gesproken?
| |
38
82 Maer dewijle ghy segget, Des HEEREN last; daerom, soo seyt de HEERE; Om dat ghy dit woort segget, Des HEEREN last, daer ick tot u gesonden hebbe, seggende, Ghy en sullet niet seggen des HEEREN last;
| |
39
Daerom siet, ick sal uwer 83 oock gantschlick vergeten, ende u mitsgaders de stadt, die ick u ende uwen vaderen gegeven hebbe, van mijn aengesichte 84 laten varen.
| |
40
Ende ick sal u 85 eeuwige smaetheyt 86 aendoen: ende v eeuwige schande, die niet en sal worden vergeten.
|
-
1
- Ofte, vernielen, doen omkomen, vergaen, verderven, in het verderf brengen. Vergelijckt dese Prophetie met Ezech. cap. 34.
-
2
- Geen opsicht op haer gehadt, haren welstant niet besorght.
-
3
- Dat is, straffen. Siet Genes. 21. op vers 1.
-
4
- Als ick voor eerst mijn volck uyt Babel, ende daer na (dat het principaelste, ende daer door afgebeelt was) mijne Kercke sal vergaderen uyt Ioden ende Heydenen door den Messiam, die van beyden eenen schaepstal sal maken, Ioan. 10.16.
-
5
- Hebr. wooningen, percken.
-
7
- D. geene van haer salder ontbreken. And. besocht, Dat is, gestraft, geplaeght vvorden. als boven vers 2.
-
c
- Ierem. 33.14, 15. Iesa. 4.2. ende 40.11. Dan. 9.24. Luce 1.32, 33.
-
8
- Zijnde sonder sonde, onbevleckt, heyligh, ende rechtveerdigh, ja onse gerechtigheyt, als volght, die Godt in hem voor ons heeft overvloedelick als doen groenen ende bloeijen.
-
9
- Ofte, spruytsel, uytspruytsel, scheute, Nam. den Messiam onsen Heere Iesum Christum, dewelcke, zijnde Godts eeuwige ende eenighgeboren Sone, in de volheyt des tijts, door de wonderbare ende onbegrijplicke werckinge des H. Geests, onse nature heeft aengenomen, voortspruytende uyt Maria (die van den huyse Davids was) gelijck een nieuw uytspruytsel uyt eenen stam, stomp, ofte stobbe, die vergaen ende verstorven scheen te zijn. Vergel. Ies. 4. vers 2. ende 11.1. en siet onder 33.15, 16. Zac. 3.8. ende 6.12. Hebr. 7.14. alwaer een Griecks woort gebruyckt wort, dat wel eygentlick ende meest past op het opgaen, oprijsen ende opschieten der sonne, maer van de Grieckse oversetters hier ende elders gebruyckt is tot vertalinge van dit woort, spruyte, gelijck het oock van den Euangelist Luca gehouden is, Luce 1.78. daer Zacharias den Heere Christum noemt den opgangh uyt der hooghte: Alsoo gebruycken wy oock dit woort, opgaen, opkomen, rijsen, niet alleen van de sonne ende sterren, maer oock van kruyden ende gewassen: daer op ’t Hebr. woort Tsemach, spruyte, of, uytspruytsel eygentlick siet: hoewel het Griecks woort Luce capit. 1. vers 78. aldaer schijnt te sien op den opgangh der sonne in’t Oosten, als eenige af nemen uyt vers 79. aldaer.
-
10
- Deselve maniere van spreken is onder 37.1. siet de aent. aldaer. ende vergel. Hose. 3.4, 5.
-
11
- Als een Koningh ende rechtveerdigh Richter der gantscher werelt, verdoende de godtloose, ende behoudende de sijne. Siet 1.Reg. 10. op vers 9.
-
12
- Des Heeren Christi: D. in den tijt des Nieuwen Testaments. Siet Actor. 3.24.
-
13
- Verstaet door Iuda ende Israël, Godts Kercke, oock Ierusalem genoemt, onder 33.16. ende Iesu Christi volck, Matth. 1.21.
-
14
-
Gerechtveerdight zijnde uyt den geloove, ende dien volgens vrede hebbende met Godt door onsen Heere Iesum Christum, etc. Rom. 5.1.
-
15
- Hebr. hy sal, etc. D. men sal hem noemen, ofte hy sal genoemt worden, (als elders dickwils) Te weten, van sijn volck, als het volgende woort, onse, verklaert.
-
16
- Vergel. Deut. 6. op vers 25. Iud. 6. op vers 23. ende wijders 1.Cor. 1.30. Dan. 9. vers 24. Item, onder 33.16. Hebr. Iehova Tzidkenu: het welcke van sommige Oversetters, als een eygen naem, alsoo in den text gestelt wort.
-
17
- Siet bov. 16.14, 15. ende d’aenteeck. aldaer.
-
19
- Of, om der Propheten (verstaet de valsche) wille is mijn herte, etc. Dit zijn de woorden des Propheets.
-
20
- Van droeffenisse. Vergel. Psalm 51. op vers 19.
-
21
- Soo dat hy sijn verstant ende leden niet recht gebruycken en kan.
-
22
- D. sijne heylige woorden, die de valsche Propheten verachten, ende voor leugen houden.
-
f
- Ierem. 5.7, 8. ende 9.2.
-
23
- Of, het vloecken: men kan ’t duyden op Godts vloeck over het lant, ofte, op het vloecken ende valsch sweeren der inwoonderen. Siet boven 5.2. ende 12.4. ende gelijcken gebruyck des Hebreeuschen woorts Hos. 4.2.
-
24
- D. maniere van leven, den loop harer handelingen, ofte, haren overlast. siet van het Hebreeusch woort bov. 22. op vers 17.
-
25
- Sy misbruyckense tot enckel onrecht.
-
26
- Hebr. oock Propheet, oock Priester.
-
g
- Ierem. 6.13. ende 8.10. ende 14.18.
-
27
- Ofte, zijn onheyligh, profaen, handelen onheylighlick.
-
h
- Psalm 35.6. ende 73.18.
-
28
- Hebr. slibberigheden, gladdigheden. Siet Psalm 35. vers 6. ende 73. vers 18.
-
30
- Der straffe, ongeluck, elende.
-
32
- Hebr. eygentlick, onsmaecklickheyt, D. ongerijmde, dwase dingen. Siet Iob 1.22. met d’aent.
-
36
- Hebr. wandelen in, ofte, met valsheyt.
-
37
- Gevense goeden moedt, belovende hen Godts zegen ende vrede. Siet onder vers 17. ende vergel. Ezech. 13.22.
-
38
- D. als de inwoonders van Sodom eertijts waren, T.w. ten hooghsten godtloos.
-
40
- D. de inwoonders van Gomorra.
-
41
- Siet 1.Reg. 18. op vers 15.
-
42
- Als bov. 9.15. siet aldaer.
-
m
- Ierem. 8.14. ende 9.15.
-
43
- Ofte, onheyligheyt, profaenheyt.
-
44
- Met valsche ende ydele beloften bedriegense u, soo dat ghy bedrogen sult uyt komen, als ghy u daer op verlaet. Vergel. Psalm 62. op vers 11.
-
45
- Datse selfs versiert, ende niet van my ontfangen en hebben. Vergelijckt Ezech. 13.2.
-
n
- Ierem. 6.14. ende 8.11. Ezech. 13.10. Zach. 10.2.
-
46
- Hebr. sy sijn seggende seggende.
-
47
- Ofte, smadelick verachten, tergen.
-
48
- D. het sal u-lieden wel gaen.
-
49
- Anders, als wy, willen sy seggen. Vergel. vers 22. Ofte, sy willen seggen, dat niemant Godts verborgen raet kan weten, ende volgens oock niet Ieremia: spottende alsoo godtlooslick met de getrouwe waerschouwingen, die Godt door sijne Propheten hen dede. Sommige verstaen hier de vergaderinge der H. Engelen, met dewelcke Godt geseyt wort als te beraetslagen. siet 1.Reg. 22.19, etc.
-
50
- D. vernomen: ofte, wien is’t door Prophetische gesichten geopenbaert? Vergel. Amos 1.1. Mich. 1.1.
-
51
- Of, smertelick, beswaerlick, verdrietelick: item, aenstaende, aenhoudende. Vergel. ond. 30.23.
-
52
- Vergel. 2.Sam. cap. 3. vers 29. And. het sal pijnlick vallen.
-
53
- In den toekomstigen tijt, als Gen. cap. 49. vers 1. als dese Prophetien sullen vervult worden, die ghy nu bespottet.
-
54
- Ofte, verstant daer van bekomen. Anders, sult ghy het klaerlick verstaen. Vergel. ond. 30.24.
-
55
- Waer van bov. vers 18.
-
56
- Siet Genes. 6. op vers 12.
-
57
- Geensins, wil de Heere seggen, maer ick ben een Godt van na by ende van verre. Dit wort in het volgende verklaert.
-
q
- Psalm 139.7, etc. Amos 9.2, 3.
-
58
- Godt heeft my dit ende dat door eenen droom geopenbaert. siet Gen. 20. op vers 3. ende 28. op vers 12. en Num. 12. vers 6.
-
59
- Sullen sy alsoo spreken, ende mijn volck bedriegen?
-
60
- Verstaet eenen Godtlicken droom. Dit woort is hier uyt het voorgaende ende volgende ingevoeght.
-
61
- Voor hebben ende practiseeren, datse mijn volck mogen brengen tot een godtloose onachtsaemheyt ende onwetenheyt van my, mijn woort, wille ende wercken.
-
r
- Iudic. 3.7. ende 8.33, 34.
-
62
- Een Godtlicke droom van my hem toegesonden: sommige meynen de Heere wille seggen, Dat die eenen valschen ende versierden droom heeft, dien sal vertellen ofte voorstellen, als sijn eygen versiersel ende vondt, niet als van Godt gekomen zijnde.
-
63
- Of, getrouwelick Hebr. eygentl. [in, ofte, met] vvaerheyt, ofte, getrouvvigheyt.
-
64
- D. wat gemeenschap hebben valsche leere, ofte, menschen gedichtselen (die geen nut en konnen doen) met mijn salighmakende woort ende waerheyt? siet de maniere van spreken 2.Sam. cap. 16. op vers 10, etc.
-
65
- Alsoo in stucken slaet, dat de stucken verstroyt worden, ofte dat de steenrotze als gruys verstroyt wort: waer op de beteeckeninge van ’t Hebr. woort siet. Vergel. bov. 22. op vers 28. ende ond. 51.20. met de aenteeckeninge.
-
s
- Deut. 18.20. Ierem. 14.14, 15.
-
67
- Ofte, metgeselle, D. die heymelick ende steelswijse met malkanderen te samen spannen, ende de een den anderen leeren wat sy te samen den volcke als mijn woort ende op mijnen naem sullen voorstellen, ofte die wel weten dat de ware Prophetien mijn woort zijn, ende ontkennen het evenwel voor den volcke, ofte houden het achter, stelende alsoo mijn woort uyt de herten der menschen, ende benemende haer de gedachten, die sy daer van mogen hebben, op dat het in den wint geslagen worde. Sommige meynen dat dit siet op de arghlistigheyt der valsche Propheten, die eenige woorden ende manieren van spreken, die de ware Propheten gewoon waren in hare Prophetien te gebruycken, hen ontstalen, ende tot eenen deckmantel hares bedroghs in hare valsche Prophetien gebruyckten, ende de ware Propheten alsoo, als men seyt, na-aepten: waer van in ’t volgende.
-
68
- D. hare tonge stoutelick hier toe misbruycken, ofte, [met] hare tonge vangen, Dat is, de menschen met soete woorden verstricken ende overreden, stoutelick ende valschlick seggende, dat het mijn woort zy, het gene haer eygen versiersel is.
-
69
- Namelick, de HEERE: gelijck de ware Propheten, by ende in’t verhael van Godes woorden, seer dickwils dese woorden plegen te gebruycken: spreeckt, ofte, seyt de HEERE. Hebr. eygentlick, het geseyde, ofte, gesprokene des HEEREN, Matt. 22. vers 44. Uyt Ps. 110. vers 1. wort daer voor gestelt (gelijck als hier) heeft geseyt, ofte, gesproken, ofte, sprack, in dese woorden: De HEERE heeft geseyt, ofte, gesproken tot mijnen Heere. Alwaer dit woordeken oock in den Hebr. text staet,
-
70
- Hebr. droomen der valsheyt, ofte, des leugens, leugen-droomen.
-
71
- Hebr. nut doende, geen nut en doen.
-
72
- T.w. spottender wijse, ende niet uyt eene heylige bekommeringe.
-
73
- Alsoo wierden de Prophetien genoemt, die Godts dreygementen, straffen ende plagen inhielden. Siet 2.Reg. 9. op vers 25, etc. Als of sy seyden: Hebt ghy al weder wat quaets in het hooft? hebt ghy niet anders als swarigheyt te propheteeren?
-
75
- D. die van den volcke, de welcke, etc.
-
76
- Noemende alsoo des Heeren woort, uyt enckel spotterije, boosheyt ende verkeertheyt, als of’er in Godts woort geen getrouw onderwijs ende overvloedigen troost en ware, maer enckel dreygen, vloecken ende straffen, om de menschen desperaet te maken.
-
77
- Door straffe. Siet Genes. 21. op vers 1.
-
78
- In Godvruchtigen ernst ende nedrigheyt vragende na des HEEREN woort.
-
79
- D. vermelden, sulcke woorden niet meer in den mont voeren, gelijck ghy nu spottende dagelicks doet.
-
80
- Door sijne spotterijen, ende verkeeringen van Godts woort sal hy hemselven den vloeck ende het verderf over den hals halen, soo seker, als of’er eene uytgedruckte Prophetie tegen hem gepropheteert was.
-
81
- Eenen waren Propheet, als Ieremia was.
-
82
- Ofte, Sult ghy dan noch seggen des HEEREN last? blijft ghy noch even obstinaet, niet vragende na alle waerschouwingen ende dreygementen.
-
83
- Hebr. vergeten vergetende.
-
84
- Ofte, laten henen gaen, sulcke beteeckeninge van het Hebreeusch woort is in de H. Schrifture gemeen. And. (door verwisselinge eener letter in’t Hebreeusch) uyt, ofte, vvech rucken, vvech rijten.
-
85
- Hebr. smaetheyt der eeuvvicheyt, ende soo in het volgende.
|