22
Dies ick gesien hebbe, datter niet beters en is, dan dat de mensche hem verblijde 48 van sijne wercken, want 49 dat is sijn deel: want 50 wie sal hem daer henen brengen, dat hy siet het gene dat na hem geschieden sal?
|
-
1
- D. alle saken ende handelingen deser werelt zijn veranderlick, ende verscheydene verwisselingen over ende weder over onderworpen, die Godt alleene regeert, ende van geenen mensche vervroeght ofte verhaestight en kunnen worden. Uyt dese veranderlickheyt blijckt klaerlick, dat men in dit wanckelbare leven de ware gelucksaligheyt niet soecken en moet.
-
2
- Hebr. behagen, of, wille, begeerte, Te weten, der menschen. siet Ps. 27. op vers 12.
-
3
- Het zy door den wille ofte beschickinge Godes, Exod. 21. vers 13. Ofte by last, ofte bevel der Overigheyt. Anders, om te quetsen.
-
4
- Te weten, den gequetsten.
-
5
- Hebr. in te breken, of, te scheuren.
-
7
- Of, om misbaer te maken, of, om leet te dragen.
-
8
- Ofte, om te huppelen, Te weten, van vreught ende van blijdtschap. siet 1.Chron. 15. vers 29. ende Actor. 3.8.
-
9
- Te weten, als men den hof of acker suyvert, ofte een huys afbreeckt.
-
10
- T.w. als men een huys, of ander gebouw maken wil.
-
11
- Om te besorgen, ofte te behouden. Anders, om te soecken, Te weten, wijsheyt, of rijckdom, ofte yet dat men verloren heeft. Verstaet hier by, ende om te vinden, als Iesa. 65.1.
-
12
- Anders, om te verliesen, Te weten, ter tijt als men daer door soude komen in perijckel der ziele, ofte des levens.
-
13
- Als by exempel, wanneer men is in perijckel van schipbreucke op der zee, Ioa. 1.5. Actor. 27. versen 18, 19.
-
14
- Te weten, de kleederen, gelijck by de Ioden seer gebruyckelick was, om te betoonen de bedroeffenisse des herten.
-
15
- De sin is, wanneer de ure ende tijt niet daer en is, men doe wat men wil, men sal niet kunnen uytrechten.
-
16
- Verstaet hier by, Geen.
-
17
- Te weten, Godt: die maeckt alle dingh alsoo, dat het schoon ende fraey is, ende alles ter bequamer tijt geschiet, alhoewel by de menschen groote veranderingen vallen.
-
18
- Ofte, fijn, hups, fraey, wel gemaeckt.
-
19
- D. eene natuerlicke genegentheyt tot d’ondersoeckinge der eeuwen ende tijden, ende wat daer in geschiet is. Anders, de eeuwigheyt. D. eene genegentheyt streckende tot ondersoeckinge van het gene dat eeuwigh ende oneyndelick is: of, een genegentheyt streckende tot de eeuwigheyt.
-
20
- T.w. in het herte der menschen.
-
21
- T.w. volkomelick, ende door sijn eygen vernuft ende verstant.
-
22
- Hebr. van het hooft tot het eynde.
-
23
- T.w. de menschen. Ofte, in die, T.w. dingen.
-
24
- D. vromelick ende Godtsalighlick te leven. siet ond. 12.13.
-
25
- Te weten, met genoeghte ende vrolickheyt.
-
27
- D. bestaen, D. het sal altijt geschieden, gelijck hy besloten ende verordineert heeft, want het besluyt Godes is onveranderlick. Konde het schepsel de minste veranderinge maken in ’t gene dat Godt doen wil: Konde ’t schepsel den zegen verminderen: ofte vermeerderen: het kruys verlichten ofte verswaren: soo souden de menschen het schepsel eeren en vreesen, ende niet den Schepper: Daerom heeft Godt alles wat hy over ons wil brengen, of wat hy van ons wil weeren, ’t zy goet ofte quaet, alsoo bepaelt, dat de schepselen niet de minste veranderinge daer in maken en kunnen, op dat wy ons alleen voor het aengesichte des Scheppers vreesen, ende in alle ootmoedigheyt alleen aen sijne voorsichtigheyt hangen souden.
-
28
- Verstaet hier by, ende hy brenght weder te voorschijn, het gene dat gepasseert ofte voor-by, ofte vergaen is, vernieuwende door sijne almogentheyt ende voorsichtige regeeringe de soorten der gedierten, ende anderer schepselen, hy doet de lente, somer, herfst, ende winter, elck op haer saysoen weder komen: Van gelijcken de bloemen, kruyden, ende vruchten soo der boomen, als des aerdtrijcks: Als’er menschen ende beesten sterven ende vergaen, soo laet hy andere wederom in der selver stede geboren worden ende opwassen, etc.
-
29
- T.w. een andre ydelheyt.
-
30
- Dat is, in het richthuys, ofte richtbanck, daer men behoorde het recht ende de justitie te hanthaven, daer gingh het geheel contrarie toe.
-
31
- D. den onschuldigen, ende schuldigen. De sin is, Als ick aensagh de ongerechtigheyt die onder de menschen regeerde in het uytspreken der oordeelen, soo trooste ick my hier mede, gedenckende, dat Godt d’opperste ende rechtveerdighste Richter, alle menschen te sijner tijt rechtveerdelick sal oordeelen, eenen yegelicken vergeldende na sijne wercken.
-
32
- Anders, maer, als of hy seyde, De godtloose hebben eenen tijt alhier, maer Godt sal oock eenen tijt hebben aldaer.
-
33
- T.w. daer Godt sijnen richterstoel ten jonghsten dage sal oprichten, daer alle menschelicke daden sullen geoordeelt worden.
-
34
- D. aengaende of belangende het wesen, de gelegentheyt, of conditie, handel en wandel der menschen, T.w. als ick deselve te dege aensie ende doorgronde.
-
35
- Ofte, klarigheyt geven sal. Hy wil seggen, Overmits de ydelheden der menschen soo vele, ende soo groot zijn, ende sulck een menighte ende verscheydenheyt van bekommeringen, daer inne sy haer soo diepe, ende met sulck behagen steken, als of het met hen eeuwigh werck wesen soude: Soo heb ick my laten voorstaen, dat Godt hen klaerlick ende oogenschijnelick wil te sien ende te verstaen geven, wat sy in haer selven, ende na de gelegentheyt van dese beneden werelt zijn, Te weten, als de beesten, Psalm 49. versen 13, 21.
-
36
- T.w. wanneer men op niet anders en siet, dan op het gene dat den menschen ende den beesten uyterlick wedervaert: Want de menschen trecken adem, sy eten, drincken, slapen: Sy zijn oock sieckten ende pijnen, ja oock eyndelick de doot selfs onderworpen, niet anders dan de beesten. Maer andersins is de voortreffelickheyt der menschen groot boven de beesten.
-
39
- D. sy beyde, Te weten, soo de menschen, als de beesten.
-
40
- Verstaet hier door den adem, den geest des levens.
-
41
- Te weten, soo veel men aen het uyterlicke mercken kan, ofte, soo veel het sterven aengaet.
-
42
- Te weten, soo de menschen, als de beesten. Anders, het is al ydelheyt.
-
43
- T.w. in d’aerde. Dit is te verstaen, van het lichaem, gelijck uyt het volgende is blijckende. Hebr. een yeder, of, alles gaet, etc.
-
44
- Siet Genes. 1.24. ende 2.7.
-
45
- Dat is hier te seggen de ziele, gelijck Luce 23.46. De sin is, Wie kan dit mercken ofte weten, uyt de gemeene uyterlicke toevallende gelegentheden, der gener, die sterven?
-
46
- Ende volgens dien, in wesen blijft, na dat hy uyt het lichaem gescheyden is. siet hier van breeder onder 12.7. Daer seyt Salomo duydelick, dat de ziele wederkeert tot Godt diese gegeven heeft. Soo dat men Salomo niet en kan toedichten, dat hy hier wil leeren, dat de ziele sterflick is.
-
47
- Daer hy te niete gaet, niets meer zijnde, na dat hy uyt het lichaem gevaren is.
-
48
- D. met het gene dat hy met sijnen arbeyt verdient.
-
49
- D. sijne portie, die hy genieten sal, Eccles. 2. vers 24. ende 3.12. ende 5.18. Als of hy seyde: De mensche stervende en sal niet met hem nemen: hy en sal oock na sijne doot niet weten wat hier op aerden ommegaet: Daerom is ’t best, dat hy hemselven niet en quelle met onnutte sorge, hoe het na hem sal gaen, wat erfgenaem hy hebben sal, of hoe sy ’t met sijne goederen maken sullen: ofte hoe sy haer leven aenstellen sullen: maer dat hy met een gerust ende vrolick herte (in de vreese Godes) gebruyckt het gene dat hy besitt, want hy en sal daer niet anders van hebben. Siet boven 2.3.
-
50
- Als of hy seyde, Niemant.
|